Giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh

         Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương sáng về sự phấn đấu cho những lý tưởng đạo đức cao cả nhất của con người. Người đã để lại cho dân tộc ta một trong những di sản tinh thần vô cùng quý giá về đạo đức cách mạng (ĐĐCM). Những tư tưởng về ĐĐCM là một nội dung quan trọng trong hệ thống tư tưởng của Người. Đó là sự kết tinh trí tuệ và kinh nghiệm cuộc đời hoạt động cách mạng của Người, chứa đựng ý nghĩa và giá trị thực tiễn sâu sắc; là sự tiếp thu và kết hợp hài hòa giữa truyền thống đạo đức dân tộc Việt Nam với tinh hoa đạo đức nhân loại; giữa phương Đông và phương Tây, đặc biệt là chủ nghĩa nhân đạo Mác - Lênin và nâng nó lên thành chủ nghĩa nhân văn, tư tưởng đạo đức theo hướng cách mạng.

Giáo dục ĐĐCM cho CBĐV theo tư tưởng Hồ Chí Minh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong công tác xây dựng Đảng hiện nay. Bởi vì, trước những biến động phức tạp của tình hình quốc tế, mặt trái của cơ chế thị trường, sự chống phá của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị đã làm cho một bộ phận không nhỏ CBĐV, nhất là những người có chức quyền, những người giữ vị trí lãnh đạo, quản lý trong cơ quan nhà nước, thậm chí một số cán bộ cao cấp không chịu rèn dưỡng ĐĐCM rơi vào suy thoái, biến chất. Những hiện tượng suy thoái đặc biệt nghiêm trọng trong thời gian gần đây là một minh chứng, một lời cảnh báo cho lối sống tha hóa, lạm quyền, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài,... Đảng ta đã chỉ rõ: “tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, chủ nghĩa cá nhân, “lợi ích nhóm”, bệnh lãng phí, vô cảm, bệnh thành tích ở một bộ phận CBĐV chưa bị đẩy lùi”[1].

Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị của một bộ phận CBĐV hiện nay biểu hiện ở sự phủ nhận tính khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, vai trò lãnh đạo xã hội của Đảng, dao động niềm tin về con đường XHCN, tán dương CNTB. Hơn nữa biểu hiện ở sự suy thoái về đạo đức, lối sống là “sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi, hám danh, hám quyền lực, tham nhũng, tiêu cực; bè phái, cục bộ, mất đoàn kết; quan liêu, xa dân, vô cảm trước những khó khăn, bức xúc của dân. Từ sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, cơ hội, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc”[2]. Trong đó, Đảng ta đã nhận định tệ tham nhũng “vẫn là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ”[3].

Từ yêu cầu của thực tiễn công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước, từ thực trạng về sự thoái hoá biến chất của một bộ phận CBĐV hiện nay, đặt ra những vấn đề cấp bách hơn bao giờ hết về giáo dục ĐĐCM cho đội ngũ cán bộ đảng viên, nhất là khi chúng ta đang bước vào năm bản lề triển khai, hiện thực hóa Nghị quyết XIII của Đảng vào cuộc sống. Do đó, trong thời gian tới, để giáo dục ĐĐCM cho CBĐV hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh có hiệu quả thiết thực, cần chú ý một số nội dung cơ bản sau:

Một là, tăng cường nâng cao nhận thức về vị trí, ý nghĩa, vai trò, tầm quan trọng, cũng như sự cần thiết của việc giáo dục ĐĐCM cho CBĐV theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Đây là biện pháp quan trọng hàng đầu để đội ngũ CBĐV nâng cao nhận thức về ĐĐCM, trên cơ sở đó phấn đấu, giữ gìn ĐĐCM, tăng cường sức đề kháng, miễn dịch với những tác động tiêu cực. Giáo dục ĐĐCM cho đội ngũ CBĐV nhận rõ những giá trị đạo đức chân chính, góp phần điều chỉnh hành vi ĐĐCM, nhất là, quán triệt 5 đức tính của ĐĐCM là: Nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm cho phù hợp với tình hình hiện nay. Tập trung làm rõ yêu cầu về tiêu chuẩn của CBĐV nói chung, về chuẩn mực ĐĐCM nói riêng. Đồng thời, nội dung giáo dục phải toàn diện, hệ thống, thể hiện tính khoa học, tăng cường tính thực tiễn, phải kết hợp chặt chẽ giữa những giá trị đạo đức truyền thống với hiện đại. Trong đó, cần chú trọng giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng góp phần nâng cao trình độ trí tuệ, năng lực tư duy, bồi dưỡng thế giới quan và phương pháp luận khoa học, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng cho đội ngũ CBĐV. Qua đó, tạo cơ sở lý luận vững chắc cho việc hình thành và phát triển ĐĐCM của họ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Có học tập lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin mới củng cố được ĐĐCM, giữ vững được lập trường, nâng cao sự hiểu biết và trình độ chính trị, mới làm tốt công tác mà Đảng giao phó cho mình”[4]. Do vậy, đội ngũ CBĐV cần nhận thức sâu sắc bản chất cách mạng, khoa học, nắm vững những nguyên lý, quan điểm về đạo đức cộng sản, ĐĐCM của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Quán triệt đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong thời kỳ đổi mới, đặc biệt quán triệt và lan tỏa hai cuốn sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” và “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh”. Từ đó, nâng cao nhận thức về cơ sở khoa học của cách mạng Việt Nam hiện nay, cũng như nhận diện và đấu tranh với âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch, làm cho đội ngũ CBĐV thấm nhuần mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, trở thành niềm tin vững chắc, động lực mạnh mẽ, ý thức, tình cảm và hành vi đạo đức tốt đẹp.

Các tổ chức Đảng cần tiếp tục lan tỏa “tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, để đội ngũ CBĐV học tập và làm theo tấm gương của Bác, để đẩy lùi chủ nghĩa cá nhân, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng đất nước. Đó là những biện pháp cơ bản xây dựng rèn luyện hành vi ĐĐCM theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nó gắn bó chặt chẽ với nhau, chỉ đạo, hướng dẫn, giáo dục CBĐV để trở thành người có ĐĐCM. Đồng thời, đó cũng là những nguyên tắc lãnh đạo của Đảng trong xây dựng nền đạo đức mới, nhất là trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay.

Hai là, phát huy vai trò nêu gương của cấp ủy đảng các cấp và người đứng đầu trong việc giáo dục ĐĐCM cho CBĐV.

Nêu gương là phương pháp dùng uy tín đạo đức của cá nhân hay tập thể để tác động làm chuyển biến ĐĐCM của đối tượng. Những tấm gương sáng, mẫu mực về đạo đức là “mệnh lệnh không lời”, khơi dậy ý thức tự giác, sự nỗ lực, cố gắng trong học tập, rèn luyện, góp phần điều chỉnh hành vi, thúc đẩy sự phát triển các phẩm chất ĐĐCM của đội ngũ CBĐV. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá cao vai trò của giáo dục đạo đức bằng phương pháp nêu gương. Người cho rằng: “Lấy gương người tốt việc tốt hàng ngày để giáo dục lẫn nhau là một cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới”[5]. Bản thân Người là một tấm gương sáng, mẫu mực về ĐĐCM, soi tỏ con đường tu dưỡng, rèn luyện ĐĐCM của đội ngũ CBĐV.

Để phương pháp nêu gương thực sự phát huy vai trò to lớn trong giáo dục, rèn luyện ĐĐCM cho đội ngũ CBĐV. Người đứng đầu, cán bộ chủ trì phải là một tấm gương sáng về phẩm chất và năng lực, phải thực sự tiêu biểu về đạo đức, lối sống, gương mẫu trong lời nói và việc làm, trong công tác và sinh hoạt hàng ngày để đội ngũ CBĐV cấp dưới học tập, noi theo. Đồng thời, chủ thể giáo dục phải tích cực xây dựng và phát huy vai trò của các điển hình tiên tiến, các gương người tốt việc tốt.

Ngoài ra, để phát huy vai trò nêu gương, thì phương pháp tự phê bình và phê bình có tác dụng thiết thực trong giáo dục, rèn luyện, nâng cao ĐĐCM cho đội ngũ CBĐV. Đó là phương thức để phát huy ưu điểm, mặt tiến bộ, tích cực; hạn chế tiêu cực, lạc hậu. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Thang thuốc hay nhất là thiết thực phê bình và tự phê bình. Đá đi lâu cũng mòn, sắt mài lâu cũng sắc, ta cố gắng sửa chữa thì khuyết điểm ngày càng bớt, ưu điểm ngày càng thêm”[6]. Do đó, cấp ủy đảng các cấp và người đứng đầu phải gương mẫu tự phê bình và phê bình, thường xuyên tự phê bình, tôn trọng ý kiến đóng góp, tích cực phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế khuyết điểm, không ngừng nâng cao ĐĐCM. Kiên quyết xử lý các hiện tượng trù dập những người thẳng thắn trong phản biện, đấu tranh và phê bình, khắc phục những biểu hiện lợi dụng tự phê bình và phê bình để đả kích, nói xấu, làm mất uy tín của nhau, cũng như những biểu hiện hữu khuynh, né tránh, “dĩ hòa vi quý” hay theo kiểu “đao to búa lớn”, gây mất đoàn kết nội bộ.

Ba là, xây dựng môi trường thuận lợi để giáo dục ĐĐCM cho đội ngũ CBĐV.

Đạo đức cũng như các phẩm chất nhân cách được hình thành và phát triển thông qua môi trường xã hội. Môi trường thuận lợi sẽ phát triển các giá trị ĐĐCM, đồng thời, là “màng lọc” để ngăn chặn và đẩy lùi sự tác động, xâm nhập của chủ nghĩa cá nhân, những hiện tượng tiêu cực, những hành vi trái với ĐĐCM vào đội ngũ CBĐV.

Trước hết, cần xây dựng môi trường chính trị - tư tưởng vững mạnh bảo đảm sự thống nhất ý chí và hành động của mọi CBĐV, đồng thời thúc đẩy họ tự giác cống hiến trí lực cho sự nghiệp cách mạng. Qua đó, xác lập thế giới quan, hệ tư tưởng, lập trường, lý tưởng của giai cấp công nhân, đường lối, quan điểm của Đảng giữ vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần của CBĐV. Các tổ chức đảng cũng cần tăng cường công tác giáo dục nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, củng cố niềm tin của CBĐV vào sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng, trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với nhân dân, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì CNXH, vì hạnh phúc của nhân dân. Đồng thời, góp phần nêu cao tính chiến đấu, vạch trần âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực phản động, thù địch, củng cố trận địa chính trị - tư tưởng vững chắc.

Bên cạnh đó, môi trường đạo đức là một bộ phận hợp thành của môi trường xã hội có tác động thường xuyên và trực tiếp nhất đến sự hình thành và phát triển ĐĐCM của CBĐV. Môi trường đạo đức bao gồm: hệ thống các giá trị đạo đức; mối quan hệ đạo đức; lối sống; bầu không khí tâm lý. Do vậy, cần thiết phải xây dựng môi trường đạo đức lành mạnh, tốt đẹp là xây dựng và phát triển các thành tố đó, tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự phát triển ĐĐCM của đội ngũ CBĐV.

Bốn là, phát huy tính tích cực, tự giác trong tự học tập, tu dưỡng ĐĐCM, đấu tranh phòng, chống suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Tự giáo dục, tự rèn luyện có vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển ĐĐCM nói riêng và nhân cách người CBĐV nói chung. Mức độ phát triển của các phẩm chất đạo đức phụ thuộc vào ý thức, khả năng tự tu dưỡng, rèn luyện của mỗi CBĐV. Sự trưởng thành của đội ngũ CBĐV là kết quả quá trình nỗ lực phấn đấu, tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện của họ trong hoạt động thực tiễn. Theo đó, mỗi người CBĐV phải có kế hoạch học tập, có ý thức tự học tập, nâng cao tri thức chuyên môn mới, mặt khác, phải không ngừng học tập, rèn luyện nâng cao trình độ mọi mặt, đặc biệt phải nghiêm túc học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Vì trên cơ sở lý luận nền tảng đó, CBĐV mới hình thành được ĐĐCM, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu biết và trình độ chính trị, làm tốt công tác mà Đảng giao phó.

Bên cạnh đó, mỗi CBĐV cần tích cực đấu tranh phê phán những luận điểm sai trái, những quan điểm phản động, thù địch, xuyên tạc trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhất là Internet, để củng cố lòng tin vào Đảng, vào chế độ, vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Đẩy mạnh đấu tranh chống tham nhũng, quan liêu, các biểu hiện tiêu cực trong nội bộ, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về phẩm chất, đạo đức, lối sống,... là một trong những biện pháp đặc biệt quan trọng nhằm làm trong sạch và giữ gìn ĐĐCM cho đội ngũ CBĐV hiện nay.

Những tư tưởng của Hồ Chí Minh về ĐĐCM đến nay vẫn còn nguyên giá trị về tính cách mạng, tính khoa học và triết lý nhân văn sâu sắc cho CBĐV. Đó cũng là cơ sở định hướng chính trị để Đảng, Nhà nước ta có những chiến lược đúng đắn trong công tác xây dựng đội ngũ CBĐV vừa “hồng”, vừa “chuyên” góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.  

        ĐHQ - H2

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia - Sự thật, 2021, tr. 95

[2] Nguyễn Phú Trọng. Kiên quyết, kiên trì đâu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh. H. NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, 2023, tr. 451.

[3] Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia - Sự thật, 2021, tr. 93.

[4] Hồ Chí Minh. Toàn tập. Tập 9. H. NXB Chính trị Quốc gia, 2011, tr. 292.

[5] Hồ Chí Minh. Toàn tập. Tập 12. H. NXB Chính trị Quốc gia, 2011, tr. 547.

[6] Hồ Chí Minh. Toàn tập. Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia, 2011, tr. 292.