DỪNG NHÀ MÁY ĐIỆN HẠT NHÂN NINH THUẬN - MỘT QUYẾT ĐỊNH KHÓ KHĂN NHƯNG HOÀN TOÀN SÁNG SUỐT

           (giữ trọn lời thề) - Chiều 22/11/2016 tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XIV, với trên 92% đại biểu biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về việc dừng thực hiện dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. 

Ngay sau đó, Chính phủ đã tổ chức họp báo chuyên đề về nội dung này. Sau khi thông tin được công bố một số phần tử chống đối chính trị trong và ngoài nước đã lợi dụng tình hình này để tuyên truyền chống phá. Nhiều phần tử chống đối chính trị tuyên truyền, xuyên tạc: Việc khai tử Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận không hoàn thành bởi nền kinh tế Việt Nam đang ở giai đoạn "đường cùng", không tìm đâu ra tiền cho dự án tốn kém này; Ngay trước khi Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được Quốc hội thông qua cuối năm 2009, nhiều nhân sĩ trí thức đã phản đối, nhưng giới lãnh đạo cấp cao Đảng lúc bấy giờ vẫn quyết định triển khai Dự án, qua việc này cho thấy sự bảo thủ, duy ý chí, của giới lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam; Việc cho dừng Dự án chỉ là hành động sửa sai, "chứa cháy" sau khi đã gây thiệt hại nhiều cho ngân sách, bởi chỉ riêng giai đoạn khảo sát Dự án đã tiêu tốn hàng trăm tỉ đồng của ngân sách. Điều này có thể tránh nếu giới cầm quyền cầu thị, tôn trọng ý kiến phản biện của các nhà khoa học để có quyết định đúng từ đầu; Kêu gọi người dân đấu tranh đòi Đảng, Nhà nước xử lý trách nhiệm những kẻ đã "liều mình bảo kê" cho Dự án, nhận lỗi trước những chuyên gia, nhà khoa học đã kiên trì phản biện Dự án này.

            Nhà máy điện hạt nhân là nhà máy có thể tạo ra nguồn năng lượng lớn, sạch và không làm ô nhiễm môi trường tuy nhiên chi phí để tạo ra nhà máy là khổng lồ và đối với nước ta thời điểm quốc hội thông qua dự án điện hạt nhân là hoàn toàn hợp lý với điều kiện và tình hình kinh tế đất nước. Tại thời điểm này việc dừng dự án điện hạt nhân được xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng trên cơ sở điều kiện kinh tế nước ta hiện nay. Có thể nói rằng tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam hiện nay khác so với năm 2009 - thời điểm quyết định chủ trương dự án. Dư địa tiết kiệm điện thời kỳ này khá tốt, việc mua điện từ một số nước láng giềng được tăng cường. Đáng lưu ý, việc sử dụng năng tái tạo như gió, mặt trời trở nên khả thi về kinh tế do giá thành giảm nhiều so với 5 năm trước đây.

            Mặt khác, điểm hiện tại, chúng ta đang tập trung nguồn vốn đầu tư ưu tiên một số dự án trọng điểm quốc gia như cảng hàng không Long Thành, đường bộ cao tốc Bắc-Nam, đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam và một số dự án, chương trình quan trọng như xử lý kịp thời, cấp bách vấn đề biến đổi khí hậu…Trên cơ sở tình hình thực tế như trên, Quốc hội quyết định dừng dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận. Việc dừng dự án không phải vì lý do công nghệ, an toàn mà lý do chính là do tình hình kinh tế cụ thể của Việt Nam.

Về giải quyết vấn đề an ninh năng lượng thay thế Chính phủ đã có những tính toán kỹ lưỡng bằng việc xem xét đầu tư hay thế nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận bằng các nhà máy nhiệt điện than có công nghệ tiên tiến, hiện đại, thân thiện với môi trường và các nhà máy tua bin khí, nên dừng dự án không ảnh hưởng đến an ninh cung ứng điện. Chúng ta có thể bổ sung các nguồn điện khác như nhiệt điện than, năng lượng tái tạo, khí thiên nhiên, hoá hỏng cũng như xem xét mua điện từ các nước láng giềng.

Còn về phía đối tác “Mặc dù các đối tác Nga và Nhật Bản đều bày tỏ sự đáng tiếc về việc dừng dự án với nhiều kết quả đã đạt được trong hợp tác đầu tư xây dựng, song về cơ bản các đối tác đều thể hiện quan hệ hữu nghị, bày tỏ cảm thông và tôn trọng quyết định của Việt Nam, đồng thời Chính phủ Nga và Nhật Bản mong muốn sẽ tăng cường hợp tác, hỗ trợ cho Việt Nam một số lĩnh vực phát triển kết cấu hạ tầng để thay thế cho hợp tác đầu tư xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Chính phủ Việt Nam khẳng định việc dừng dự án không làm thay đổi quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Nga và đối tác sâu rộng với Nhật”.

Về việc giải quyết các vấn đề còn dang dở hiện nay, Chính phủ cho hay sẽ thực hiện theo hướng những hạng mục công việc đang triển khai thì tiếp tục sử dụng cho phát triển kinh tế - xã hội của Ninh Thuận. Ví dụ như hạ tầng điện sẽ giao cho Tổng công ty điện lực Ninh Thuận để cung ứng điện cho tỉnh. Các học sinh được đưa đi đào tạo sẽ được sử dụng cho nhu cầu phát triển khoa học hoặc đưa về tham gia vận hành nhà máy nhiệt điện khác của Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Công tác dự báo vẫn biết là vẫn đề khó nhưng Chính phủ đã mạnh dạn nhận khuyết điểm về mình. Cách đây 5 năm, không bao giờ chúng ta nghĩ giá dầu có thể xuống 40-50 USD/thùng như hiện nay. Tuy nhiên, qua đây cũng rút ra bài học sâu sắc với đội ngũ làm công tác hoạch định chiến lược để làm sao hoạch định chính sách, chiến lược hợp lý hơn.

Như vậy quyết định dừng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là một quyết định rất khó khăn nhưng qua những phân tích trên cho chúng ta thấy là một quyết định hoàn toàn sáng suốt của Quốc hội.

Khuất Thanh Hải