GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

 

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn cho rằng: tương lai của dân tộc, tiền đồ của Tổ quốc và sự thành công của cách mạng phần lớn phụ thuộc vào lực lượng thanh niên. Người chỉ rõ: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên.”[1]. Hồ Chí Minh luôn coi trọng việc giáo dục, đào tạo thanh niên, trong đó giáo dục đạo đức cách mạng cho họ có vị trí quan trọng đặc biệt. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên là cơ sở, điểm xuất phát cho giáo dục các lĩnh vực khác. Đạo đức cách mạng là gốc, là nền tảng vững chắc của thanh niên. Nhờ có đạo đức cách mạng mà mỗi thanh niên có thể tự phấn đấu hoàn thiện mình, hình thành năng lực thực tiễn để hoàn thành nhiệm vụ cách mạng vẻ vang. Người cho rằng: “Cũng như sông có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”[2]. Với việc đánh giá vai trò của đạo đức cách mạng như vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chỉ đạo sát thực, để giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên. Trước lúc đi xa Người còn căn dặn: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”[3].

Để giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh cần phải thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, giáo dục lòng trung thành với Đảng với Tổ quốc, và nhân dân.

Tư tưởng nhất quán của Hồ Chí Minh là Tổ quốc luôn gắn liền với nhân dân. Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên phải giáo dục phẩm chất “trung với nước, hiếu với dân”. Yêu nước hay trung thành với Tổ quốc là phải “làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”[4]. Trung thành với Đảng, theo Người là phải giáo dục cho thanh niên có được những đức tính trung thực, ngay thẳng, không làm gì hại cho Tổ quốc và nhân dân. Lúc được giao việc thì bất kể to hay nhỏ đều ra sức làm cẩn thận, có hiệu quả và phải biết làm việc có lợi, tránh việc có hại cho Đảng. Hiếu với nhân dân, là phải giáo dục thanh niên biết yêu mến nhân dân, quý trọng nhân dân, học tập, chiến đấu vì nhân dân. Phải chăm lo và bảo vệ lợi ích của nhân dân, tích cực giúp đỡ nhân dân vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống, để phát triển sản xuất, cải thiện đời sống. Đồng thời, dám đấu tranh chống lại mọi biểu hiện sách nhiễu nhân dân, và luôn dựa vào nhân dân để phát động phong trào thi đua lao động sản xuất, làm cho nhân dân phấn khởi, tin tưởng vào chế độ xã hội chủ nghĩa.

  Thứ hai, Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên phải giáo dục những phẩm chất cao quý như: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư

Thông qua giáo dục cho họ những phẩm chất những tác phong đẹp đẽ như khiêm tốn, giản dị; tích cực, siêng năng, làm hết sức mình, gan dạ, táo bạo và sáng tạo; giáo dục đức tính trung thực, thật thà, dũng cảm trong việc công cũng như việc tư. Trong buổi lễ khai giảng Trường đại học Nhân dân Việt Nam, ngày 19 tháng giêng năm 1955, Người nói: “Thanh niên cần phải chống tâm lý tự tư, tự lợi, chỉ lo lợi ích riêng và sinh hoạt riêng của mình. Chống tâm lý ham sung sướng và tránh khó nhọc. Chống thói xem khinh lao động, nhất là lao động chân tay. Chống lười biếng, xa sỉ. Chống cách sinh hoạt uỷ mị. Chống kiêu ngạo, giả dối, khoe khoang”[5], vì đó là những thói xấu kìm hãm chí tiến thủ của thanh niên. Người còn căn dặn thanh niên phải: “Luôn luôn trau dồi đạo đức cách mạng, khiêm tốn và giản dị. Chống kiêu căng tự mãn. Chống lãng phí, xa hoa. Thực hành phê bình và phê bình nghiêm chỉnh để giúp nhau cùng tiến bộ”[6].

  Thứ  ba, phải giáo dục thanh niên có nhận thức đúng và tin tưởng sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng, lực lượng và trí tuệ của tập thể của nhân dân.

Nếu không có sự lãnh đạo của Đảng, sự chăm lo của tập thể và của nhân dân thì thanh niên không thể trưởng thành được. Từ đó, phải làm cho thanh niên tìm ra được sức mạnh trong tập thể nhỏ bé của mình cũng như trong nhân dân, có sự đồng cảm và chia sẻ những công việc nặng nhọc với nhân dân, gắn bó máu thịt với nhân dân. Hồ Chí Minh nói: “Đạo đức cách mạng là hoà mình với quần chúng thành một khối, tin quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng”[7]. Phải giáo dục thanh niên có tình thương và trách nhiệm với mọi người, chống chủ nghĩa cá nhân. Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ III, Đoàn thanh niên Lao động Việt Nam, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Chủ nghĩa cá nhân là việc gì cũng chỉ lo cho lợi ích riêng của mình, không quan tâm đến lợi ích chung của tập thể, miễn là mình béo, mặc thiên hạ gầy. Nó là mẹ đẻ ra mọi tính hư tật xấu như: lười biếng, suy bì, kiêu căng, kèn cựa, nhút nhát, lãng phí, tham ô. Nó là kẻ thù hung ác của đạo đức cách mạng, của chủ nghĩa xã hội”[8].

Thứ tư, cùng với việc chỉ ra nội dung giáo dục, Hồ Chí Minh còn chỉ ra phương pháp giáo dục.

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, phải nói những điều dễ hiểu, không nên nói những điều cao xa, chung chung về đạo đức và cũng không đồng ý cách giáo dục đóng khung trong sự tu tâm, dưỡng tính để tìm thấy sự yên ổn, thanh khiết của cá nhân. Người nói: “Nếu các cháu tốt nghiệp rồi việc trước tiên lại chỉ lo sao cho mình có quần áo đẹp, có căn nhà riêng sang trọng làm tổ ấm, thì công tác giáo dục của các chú không thể coi là có kết quả tốt được”[9]. Đạo đức cách mạng phải được thể hiện bằng hành động cách mạng, chỉ có hành động cách mạng cho dân, cho nước, thanh niên mới thể hiện giá trị đạo đức của mình. Người nói: “Người có đạo đức là người biết rèn luyện tài năng và không được phép ngồi yên bên cạnh dòng thác lịch sử đang cuồn cuộn chảy xiết, như ẩn sĩ ngồi trong tháp ngà”[10]. Trong quá trình giáo dục Người còn chỉ rõ: “ Nhà trường, đoàn thể và gia đình hàng ngày phải biết phòng ngừa và đẩy lùi những cái không tốt đó cho các cháu. Phải thấy phần đông các cháu là tốt, cần lấy ngay gương tốt đó của các cháu và những gương người tốt việc tốt trong nhân dân để giáo dục các cháu, không nên nói lý luận suông”[11]. Người phê phán phương pháp giáo dục nhồi sọ của đế quốc và phong kiến. Người yêu cầu “ Trong trường, cần có dân chủ. Đối với mọi vấn đề, thầy và trò cùng nhau thảo luận dân chủ nhưng phải kính thầy, thầy phải quí trò, chứ không phải “cá đối bằng đầu”[12].

  Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên còn nguyên giá trị trong thời đại ngày nay. Những lời dạy của Người, là cơ sở lý luận và thực tiễn để Đảng ta vạch ra chiến lược giáo dục- đào tạo thanh niên trong thời gian tới. Vận dụng những lời dạy thiết thực của Người, chắc chắn chúng ta sẽ bổ xung những điểm thích hợp vào mô hình người thanh niên mới xã hội chủ nghĩa. Đặc biệt, chúng ta sẽ khắc phục được những điểm bất cập trong giáo dục thanh niên hiện nay, nhằm xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát huy cao nhất năng lực nội sinh của mình, để phục vụ có hiệu qủa trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.   

                                                                                                        NXT- H1       

    

 

---

[1] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 5, tr. 216

[2] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 5, tr. 252

[3] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 12, tr. 510

[4] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 4, tr. 187

[5] Hồ Chí Minh: Về giáo dục thanh niên, Nxb. Thanh niên, Hà Nội, 1980, tr. 133

[6] Hồ Chí Minh: Về giáo dục thanh niên, Nxb. Thanh niên, Hà Nội, 1980, tr. 376

[7] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 9, tr. 290

[8] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 10, tr. 306

[9] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 12, tr. 566

[10] Thành Duy: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, Nxb, CTQG, Hà Nội, 1996, tr. 144

[11]  Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 12, tr. 566

[12] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 7, tr. 456