“Bất tuân dân sự” là
quan điểm cực đoan, "vô chính phủ" của một kẻ vốn là phạm nhân. Thuật
ngữ "bất tuân dân sự" lần đầu tiên xuất hiện trong tập tiểu luận của
Henry David Thoreau-nhà văn, nhà tư tưởng người Mỹ-với nhan đề "Dân sự bất
hợp tác", vào tháng 5-1849. H.D. Thoreau viết tập tiểu luận này nhằm biện
minh cho việc ông ta phải ngồi tù ở bang Massachusetts vì tội không đóng thuế. Nội
dung cơ bản của tập tiểu luận bàn về mối quan hệ giữa cá nhân (hoặc thiểu số
công dân) với nhà nước. Theo đó, cá nhân (hoặc thiểu số công dân) có thể không
tuân thủ, không phục tùng nhà nước; thậm chí, có thể thực hành chống lại luật
pháp của nhà nước nếu cảm thấy những điều luật đó không phù hợp với người dân,
kể cả là với thiểu số, bằng phương pháp "cách mạng hòa bình". Tuy
nhiên, ở thời điểm ra đời, tác phẩm của H.D. Thoreau không gây được sự ảnh
hưởng nào, nhưng sang thế kỷ 20, tư tưởng về một cuộc "cách mạng hòa bình"
của ông được một số nhà hoạt động chính trị lợi dụng phát triển thành phương
pháp đấu tranh bất bạo động. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, chiến lược
"diễn biến hòa bình" của chủ nghĩa đế quốc ra đời với tư tưởng chủ
đạo là chuyển cuộc đấu tranh vào bên trong các nước xã hội chủ nghĩa. Từ đó,
"bất tuân dân sự" từng bước trở thành một phương thức, thủ đoạn nằm
trong mối liên hệ chặt chẽ với các phương thức, thủ đoạn khác của chiến lược
"diễn biến hòa bình". Trong các cuộc "cách mạng ca hát",
"cách mạng màu", "cách mạng đường phố" ở các nước Đông Âu
và Liên Xô vào những năm cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21; "Mùa xuân Ả
Rập" ở các nước Trung Đông và Bắc Phi đầu những năm 2010... đều có dấu ấn
của phong trào "bất tuân dân sự". Gần đây nhất là phong trào biểu tình
nhằm lật đổ Chính phủ Bolivar ở Venezuela (từ năm 2017 đến nay); phong trào
“cách mạng dù” của sinh viên Hồng Công (năm 2014 và 2019) đều thể hiện rất rõ
thủ đoạn "bất tuân dân sự".
Đến
nay, thủ đoạn “bất tuân dân sự” khi được sử dụng trong tay chủ nghĩa đế quốc và
các thế lực phản động quốc tế đã trở thành một thủ đoạn phản cách mạng nhằm
chống phá, lật đổ chính quyền, thay đổi chế độ chính trị ở những nước tiến bộ,
không cùng "quỹ đạo" với chúng. Ở Việt Nam "Bất tuân dân sự" thể hiện tư tưởng cực đoan, "vô chính
phủ", đang được lợi dụng gắn với cái gọi là xã hội dân sự để chống phá
Đảng, Nhà nước, lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa.
Vậy
nhận diện thủ đoạn “bất tuân dân sự” như thế nào?
Hiện
nay, có nhiều quan niệm khác nhau về "bất tuân dân sự" nhưng thực chất
“bất tuân dân sự” là các hoạt động công khai từ chối tuân theo, hoặc vi phạm
một cách cố ý và có ý thức đối với một số đạo luật nhất định nhằm
cản trở quá trình thực thi chính sách, luật pháp của nhà nước; là hình thức
phản kháng bất bạo động, gây áp lực buộc nhà nước phải thay đổi chính sách,
luật pháp, thậm chí lật đổ chính quyền; bản chất là hành vi vi phạm pháp luật.
“Bất
tuân dân sự" là các hoạt động công khai từ chối tuân theo, hoặc vi phạm
một cách cố ý và có ý thức đối với một số quy định pháp luật nhất định của nhà
nước. Điều này khác hẳn với nguyên tắc phổ biến mà hầu hết các nhà nước pháp
quyền trên thế giới đều thực hiện, đó là: Tiểu số phục tùng đa số; lợi ích
riêng phải nằm trong lợi ích chung; lợi ích cá nhân phải phục tùng lợi ích cộng
đồng, xã hội, dân tộc. Vì vậy, "bất tuân dân sự" về cơ bản thể hiện
tư tưởng cực đoan, "vô chính phủ", hầu như không được nhà nước pháp
quyền nào chấp nhận (ngoại trừ những thế lực muốn lợi dụng nó để chống lại nhà
nước pháp quyền).
"Bất
tuân dân sự" hình thức phản kháng, không tuân thủ, không phục tùng,
không hợp tác cơ bản là ôn hòa, bất bạo động. Tuy nhiên, không phải tất cả hình
thức đều là ôn hòa, bất bạo động. Thậm chí, theo những người chủ trương
"bất tuân dân sự", hành động vũ trang của kẻ yếu chống lại kẻ mạnh
hơn có vũ trang thì được coi là bất bạo động. Điều này thể hiện sự mập mờ về
tính chất của các hình thức đấu tranh gọi là bất bạo động; hay nói cách khác,
ranh giới giữa bất bạo động và bạo động là khá mong manh, có thể chuyển hóa cho
nhau rất nhanh chóng. Thực chất, đây là cách ngụy tạo để biện giải, mở đường
cho đấu tranh bạo động khi bất bạo động đã tích lũy đủ điều kiện hay "châm
ngòi" thành công.
Hành
vi phản kháng, không tuân thủ, không phục tùng những điều luật đã được ban
hành; được thực hiện thông qua hình thức bất bạo động thể hiện sự coi thường kỷ
cương, pháp luật, trái với các nguyên tắc của nhà nước pháp quyền trong một xã
hội văn minh. Hơn nữa, khi hướng tới mục tiêu chính trị, "bất tuân dân
sự" là bước khởi đầu của một cuộc "cách mạng mềm" nhằm thay đổi
chế độ chính trị đang tồn tại hoặc lực lượng chính trị đang nắm quyền. Vì vậy,
trong hầu hết các vụ việc, về bản chất, đây là hành vi vi phạm pháp luật.
Tuy
nhiên, cần phân biệt rõ giữa bản chất và hiện tượng. Đối với các hiện tượng cụ
thể, có thể ở mức độ thấp, không ảnh hưởng xấu nhiều tới cộng đồng, nhưng ở mức
độ cao, khi hướng tới mục tiêu chính trị bằng các hình thức đấu tranh trực tiếp
gây tác động tiêu cực đến tình hình an ninh trật tự của đất nước, của địa bàn
thì cần phải có giải pháp phù hợp.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét