Trong
cuộc đấu tranh tư tưởng hiện đại, vấn đề sứ mệnh lịch sử (SMLS) của giai cấp
công nhân (GCCN) là trọng điểm đấu tranh của cả GCCN và giai cấp tư sản, CNXH
và CNTB cùng nhiều sắc thái chính trị-xã hội khác nhau. Họ biết rõ rằng, SMLS của
GCCN là cốt lõi của Chủ nghĩa xã hội khoa học và phủ nhận được sứ mệnh này là
phủ nhận vai trò lãnh đạo cách mạng của GCCN và đảng cộng sản. Gần đây, trong
xu thế phát triển của thế giới với trình độ kinh tế tri thức và hướng tới cách
mạng công nghiệp 4.0, cũng có ý kiến cho rằng, “trong kinh tế tri thức thì SMLS
là của trí thức chứ không phải của công nhân”. Đây là một nhận thức không đầy đủ.
Những phân tích sau đây có thể góp phần làm rõ hơn nhận thức liên quan đến vấn
đề trí thức và SMLS của GCCN trong thời đại ngày nay
Thứ
nhất, cho dù tri thức, kiến thức khoa học có vai trò to lớn, nhưng phát triển
hiện đại không vì thế mà không cần đến sản phẩm vật chất để thỏa mãn các nhu cầu
thiết yếu của mình (chẳng hạn ăn, mặc, ở, đi lại, học hành, xây dựng, chữa bệnh...).
Tất cả nhu cầu ấy lại chỉ có thể được thỏa mãn thông qua sản xuất vật chất và
thường là thông qua sản xuất công nghiệp. Chỉ có sản xuất vật chất bằng phương
thức công nghiệp mới có đủ năng lực đáp ứng nhu cầu của 8 tỷ người trên thế giới
hiện nay. Vì vậy, nhân loại hiện nay vẫn cần tới sản xuất vật chất và lao động
của GCCN để tồn tại và phát triển.
Thứ
hai, GCCN hiện đại đang được trí thức hóa, trí tuệ hóa trong các cuộc cách mạng
công nghiệp. Yêu cầu khách quan của sản xuất, dịch vụ hiện đại và vận hành nền
sản xuất công nghiệp hiện đại đòi hỏi GCCN không ngừng nâng cao năng lực lao động,
làm chủ khoa học và công nghệ. Hiện nay, khoảng 40% công nhân của các nước G7
có trình độ đại học. Theo thống kê của Tổ chức Lao động quốc tế (năm 2002), gần
70% công nhân Nhật Bản có trình độ đại học. Với trình độ như vậy, trên thực tế,
người ta dùng khái niệm công nhân-trí thức để chỉ nhóm lao động trình độ cao
này. Thế nên, quan niệm công nhân “là người lao động thừa hành, trình độ học vấn
thấp” đã lạc hậu và bất cập với thực tế.
Thứ
ba, SMLS của GCCN tự nó đã mang một hàm lượng tri thức rất lớn và bản thân GCCN
cũng đang trí tuệ hóa, đang tạo ra một lớp trí thức-công nhân trong lực lượng
lao động của mình. Họ là các chuyên gia, nhà khoa học và công nghệ đang hằng
ngày hoàn thiện, phát triển để tăng năng suất lao động, bảo đảm các yêu cầu
ngày càng cao về kinh tế-xã hội và môi trường. Xã hội gọi nhóm lao động này là
trí thức-công nhân hay nguồn nhân lực trình độ cao. Theo đó, cả về lý luận và
thực tiễn, SMLS của GCCN không xa lạ gì với tri thức, trí thức, khoa học hiện đại.
Việc tách rời tri thức với quá trình thực hiện SMLS của GCCN là một cái nhìn
phiến diện.
Thứ
tư, trí thức là nhóm lao động sản xuất ra các giá trị tinh thần; còn công nhân
là nhóm lao động sản xuất vật chất. Sản xuất vật chất, các quá trình kinh tế
xét đến cùng, bao giờ cũng là yếu tố quyết định nhất. Tri thức và lao động của
họ, có vai trò rất quan trọng trong phát triển hiện đại nhưng bao giờ cũng cần
đến việc chuyển hóa những giá trị tinh thần đó vào thực tiễn. Những công thức,
ý tưởng sáng tạo, phần mềm (software) hay nói chung là phát kiến khoa học đều cần
tới công nghệ để thể hiện ra giá trị của mình. Trên thực tế, nhiều sản phẩm
tinh thần chỉ có thể bộc lộ giá trị thông qua việc hóa thân vào những ứng dụng
công nghệ. Khoa học cần công nghệ để thể hiện ra, công nghệ cần khoa học để tiến
hóa. Hai quá trình thực tiễn này hiện nay đã gần gũi lại trong một lĩnh vực hoạt
động mà hiện nay thường gọi là “cách mạng khoa học và công nghệ”. Thông qua thực
tiễn đó có thể nhận định: Sản xuất vật chất là cái quyết định, sản xuất tinh thần
là để phục vụ cho quá trình tồn tại của xã hội. Sáng tạo tinh thần như khoa học,
văn hóa, nghệ thuật có vai trò rất quan trọng trong phát triển xã hội hiện đại,
nhưng nếu chỉ tinh thần thôi thì chưa đủ nền tảng cho phát triển bền vững của
xã hội loài người.
Thứ
năm, SMLS thực chất là sự nghiệp của một giai cấp đảm nhận trách nhiệm lãnh đạo
xã hội xây dựng một hình thái kinh tế-xã hội mới. Để làm tròn trách nhiệm ấy,
đòi hỏi giai cấp có SMLS phải đạt được những yêu cầu, đặc điểm riêng. Điều đó tập
trung ở 4 nội dung: Phải là giai cấp đại diện cho lực lượng sản xuất tiến bộ xã
hội, bao gồm cả về kinh tế (xu thế phát triển sản xuất) và chính trị (đại diện
cho xu thế dân chủ hóa); phải là đại diện cho lợi ích chung của xã hội, các
giai tầng và cả dân tộc; phải có một hệ tư tưởng riêng vừa phản ánh nhận thức về
quy luật vận động đương thời, vừa thể hiện tính tiền phong về lý luận; phải có
kết cấu, tổ chức chặt chẽ với một hạt nhân là chính đảng của giai cấp...
Một
giai cấp muốn đảm nhận sứ mệnh xác lập một hình thái kinh tế-xã hội mới, nhất
thiết phải đáp ứng các điều kiện trên. Đội ngũ trí thức không hội đủ các điều
kiện ấy. Ngộ nhận về sự tăng lên của vai trò trí thức trong phát triển hiện đại
đôi khi khiến người ta lãng quên những mối quan hệ, các đặc điểm và vị thế của
trí thức trong tồn tại xã hội. Trí thức có công khái quát những tri thức lý luận
và nâng cao trình độ nhận thức của phong trào công nhân. Trí thức có thể cùng với
GCCN và nhân dân làm nên lực lượng của cách mạng XHCN. Thực hiện SMLS của mình,
GCCN cần đến sự hợp tác của trí thức và tự mình nâng cao tri thức, kỹ năng lao
động hiện đại. Nhưng đảm nhận vai trò lãnh đạo cách mạng XHCN thì chỉ có GCCN mới
đủ cơ sở, điều kiện, năng lực thực tế.
Có
thể khẳng định rằng, SMLS toàn thế giới của GCCN là một học thuyết về giải
phóng và phát triển hiện đại do C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin luận giải một
cách khoa học, hệ thống. Đây là vũ khí tư tưởng của các đảng cộng sản, của GCCN
trong cuộc đấu tranh với ý thức hệ tư sản và các thế lực thù địch với CNXH.
Chúng ta cần luôn cảnh giác phát hiện và đấu tranh với những tư tưởng sai lầm,
xuyên tạc để bảo vệ tính khoa học, tính cách mạng của lý luận về SMLS của GCCN
và qua đó, bảo vệ chế độ XHCN cần được xem là nhiệm vụ thường trực.
Ở
Việt Nam, chúng ta cần thấm nhuần sâu sắc rằng, thực hiện thành công sự nghiệp
“đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa phát triển đất nước nhanh và bền vững”
để tạo ra cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội và “xây dựng GCCN hiện đại, lớn mạnh”
cần được xem là những cơ sở hiện thực, phương hướng chính để làm rõ và khẳng định
SMLS của GCCN Việt Nam đối với dân tộc và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
Việt Nam./.
PVP-H4
0 nhận xét:
Đăng nhận xét