Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà tư tưởng, nhà văn hóa vĩ đại nhất của Việt Nam trong thời đại ngày nay. Người là danh nhân văn hóa thế giới, có tầm ảnh hưởng sâu sắc không chỉ đối với sự phát triển của văn hóa dân tộc, mà còn đối với sự phát triển của nền văn hóa thế giới, văn hóa tương lai của nhân loại.
Quan điểm nổi bật
của Chủ tịch Hồ Chí Minh về văn hóa là: Người đã khẳng định văn hóa là động lực,
là mục tiêu của sự nghiệp cách mạng. Người nêu rõ yêu cầu văn hóa phải soi đường
cho quốc dân đi; đem văn hóa lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường,
tự chủ,... Văn hóa tạo sức mạnh vật chất, tinh thần thắng ngoại xâm theo tinh
thần văn minh thắng bạo tàn. Nếu kinh tế nâng cao đời sống vật chất, thì văn
hóa có tác dụng nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân.
Cống hiến của
Chủ tịch Hồ Chí Minh trong phát triển, nâng tầm văn hóa Việt Nam còn thể hiện
trong việc Người đưa ra quan điểm về xây dựng một nền văn hóa mới với 5 điểm lớn
định hướng cho việc xây dựng nền văn hóa dân tộc: “1- Xây dựng tâm
lý: tinh thần độc lập tự cường. 2- Xây dựng luân lý: biết hy sinh mình, làm lợi
cho quần chúng. 3- Xây dựng xã hội: mọi sự nghiệp có liên quan đến phúc lợi của
nhân dân trong xã hội. 4- Xây dựng chính trị: dân quyền. 5- Xây dựng kinh tế”.
Để thay thế văn
hóa nô dịch của chủ nghĩa thực dân, điều quan trọng nhất là phải xây dựng một nền
văn hóa mới cách mạng. Nền văn hóa mới đó phát triển với ba tính chất: dân tộc,
khoa học, đại chúng. Xây dựng nền văn hóa mới trên một số lĩnh vực cụ thể, Chủ
tịch Hồ Chí Minh nêu lên một số yêu cầu nổi bật sau:
Một là, về
giáo dục, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, “một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”,
việc xây dựng nền giáo dục mới phải được coi là nhiệm vụ cấp bách, có ý nghĩa
chiến lược, cơ bản, lâu dài, có tác dụng “làm cho dân tộc chúng ta trở nên một
dân tộc dũng cảm, yêu nước, yêu lao động, một dân tộc xứng đáng với nước Việt
Nam độc lập”. Do đó, điều quan trọng trước tiên ngay sau khi nước nhà vừa giành
được độc lập là phải mở ngay chiến dịch chống “giặc dốt”. Người xác định mục
tiêu của giáo dục là thực hiện ba chức năng của văn hóa bằng giáo dục: dạy
và học để bồi dưỡng lý tưởng đúng đắn và tình cảm cao đẹp; mở mang dân trí; bồi
dưỡng những phẩm chất và phong cách tốt đẹp... Những quan điểm của Hồ Chí Minh
về giáo dục là định hướng cho việc xây dựng nền giáo dục mới phát triển đúng đắn
trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và góp phần quan trọng vào quá trình
đấu tranh thống nhất nước nhà.
Hai là, về văn
hóa - văn nghệ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra các quan điểm cơ bản định hướng
cho việc xây dựng nền văn nghệ cách mạng: Văn hóa, văn nghệ là một mặt trận,
người hoạt động văn hóa, nghệ sĩ là chiến sĩ trên mặt trận ấy, tác phẩm văn nghệ
là vũ khí sắc bén trong đấu tranh cách mạng. Nội dung này là sự nhấn mạnh quan
điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong khẳng định vai trò, vị trí của văn hóa, văn
nghệ trong sự nghiệp cách mạng, coi mặt trận văn hóa cũng có tầm quan trọng như
mặt trận quân sự, chính trị, kinh tế. Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành từ
những năm 20 thế kỷ XX và tiếp tục được phát triển qua các giai đoạn cách mạng
sau này. Ý nghĩa của quan điểm về mặt trận văn hóa, chiến sĩ văn hóa là: “Văn
hóa, nghệ thuật cũng như mọi hoạt động khác, không thể đứng ngoài, mà phải ở
trong kinh tế và chính trị”. “Cũng như các chiến sĩ khác, chiến sĩ nghệ thuật
có nhiệm vụ nhất định, tức là phụng sự kháng chiến, phụng sự Tổ quốc,
phụng sự nhân dân... Nói tóm tắt là phải đặt lợi ích của kháng chiến, của Tổ quốc,
của nhân dân lên trên hết, trước hết”. Đối với mối quan hệ giữa độc lập dân tộc
và tự do của văn nghệ sĩ, Người luôn chỉ rõ: dân tộc bị áp bức thì văn nghệ sĩ
cũng mất tự do. Văn nghệ muốn tự do phải tham gia cách mạng...
Ba là, về đạo
đức mới, lối sống mới, nếp sống mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, để
xây dựng đời sống mới, thì phải xây dựng đạo đức mới, xây dựng lối sống văn
minh, nếp sống mới. Trước hết cần “mở một chiến dịch giáo dục lại tinh thần
nhân dân bằng cách thực hiện: CẦN, KIỆM, LIÊM, CHÍNH” vì “Nêu cao và thực
hành Cần, Kiệm, Liêm, Chính tức là nhen lửa cho đời sống mới”. Để xây dựng lối
sống mới, cần phải sửa đổi “cách ăn, cách mặc, cách ở, cách đi lại”. Xây dựng nếp
sống mới - nếp sống văn minh là quá trình làm cho lối sống mới dần dần trở thành
thói quen; trong đó có sự kế thừa, phát triển những thuần phong mỹ tục, đồng thời
cải tạo những phong tục, tập quán cũ, lạc hậu và bổ sung những cái mới, tiến bộ,...
Trong xây dựng
nền văn hóa, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh quan điểm phải giữ gìn và phát huy
bản sắc, giá trị văn hóa dân tộc; đồng thời, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
Trong tác phẩm “Lịch sử nước ta” (năm 1942), Người đặt ra vấn đề quan
trọng hàng đầu là: Dân ta phải biết sử ta. Những ngày đầu mới lập Nhà nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký và công bố Sắc lệnh số 65/SL, ngày
23-11-1945, về bảo tồn cổ tích trên toàn cõi Việt Nam (bao gồm tất cả các di
tích đình chùa, đền miếu, cung điện, thành quách, lăng mộ, bia ký, đồ vật, văn
bằng, sách vở,...). Theo Người, việc bảo tồn cổ tích là việc rất cần trong công
cuộc kiến thiết nước Việt Nam.
Cùng với những
tư tưởng sâu sắc về văn hóa, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là một tấm gương mẫu mực
về học tập, bảo tồn vốn cổ, bảo vệ văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Người rất trân
trọng, gìn giữ và làm trong sáng tiếng nói dân tộc để nâng tầm văn hóa Việt
Nam. Nói chuyện tại Đại hội lần thứ III của Hội Nhà báo Việt Nam (ngày
8-9-1962), Người nhấn mạnh: “Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô
cùng quý báu của dân tộc. Chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó, làm cho nó phổ
biến ngày càng rộng khắp”. Người cũng yêu cầu các nhà văn phải chú ý trNhư vậy,
phát triển nâng tầm văn hóa dân tộc Việt Nam lên ngang tầm thời đại là một tư
tưởng vô cùng đẹp đẽ, sâu sắc và cao rộng của Chủ tịch Hồ Chí Minh với vai trò
là người đứng đầu của một quốc gia - dân tộc; hơn thế, là đại diện về tư tưởng,
trí tuệ, tinh thần, hồn cốt của quốc gia - dân tộc Việt Nam. Những quan điểm,
tư tưởng của Người về văn hóa, phát triển, nâng tầm văn hóa dân tộc không chỉ
có ý nghĩa quan trọng trong thời kỳ cách mạng dân tộc dân chủ, mà còn có giá trị
sâu sắc trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Những tư tưởng ấy chính là
cơ sở, nền tảng cho Đảng xây dựng đường lối phát triển nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong giai đoạn hiện nay với các định hướng
cơ bản, như xây dựng hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người gắn với giữ gìn,
phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam; xây dựng con người Việt Nam thời đại mới,
gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa giá trị truyền thống và giá trị hiện đại; xây dựng
môi trường văn hóa thật sự trong sạch, lành mạnh, cải thiện điều kiện thụ hưởng
văn hóa của nhân dân; bảo vệ và phát huy các giá trị tốt đẹp, bền vững trong
truyền thống văn hóa Việt Nam; gắn việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa
truyền thống Việt Nam với việc chủ động, tích cực hội nhập quốc tế về văn hóa,
xây dựng Việt Nam thành địa chỉ hấp dẫn về giao lưu văn hóa quốc tế; tiếp thu
có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại phù hợp với thực tiễn Việt Nam, từng bước
đưa văn hóa Việt Nam đến với thế giới.
NTK H1
0 nhận xét:
Đăng nhận xét