CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH VỚI CUỘC TỔNG TUYỂN CỬ ĐẦU TIÊN Ở NƯỚC TA

 

Bác Hồ tham gia bầu cử Quốc hội khóa I của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa

 Sau thành công của cách mạng tháng tám 1945, Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã ra đời (02/9/1945); vừa mới giành được độc lập, chính quyền cách mạng non trẻ của nhân dân phải đối phó với thù trong giặc ngoài, trong tình thế đất nước khó khăn ngặt nghèo; các thế lực đế quốc và tay sai trong và ngoài nước ráo riết tìm cách chống phá Đảng Cộng sản và lực lượng Việt minh, hòng lật đổ chính quyền cách mạng, thiết lập chính quyền tay sai phản động... Trước tình hình đó, để tập hợp lực lượng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, thực hiện quyền làm chủ của công dân nước Việt Nam mới, đồng thời đập tan âm mưu xuyên tạc, phá hoại của kẻ thù, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta chủ trương tiến hành Tổng tuyển cử trong cả nước để bầu Quốc hội thông qua Hiến pháp, thành lập Chính phủ và chính quyền các cấp của một nước Việt Nam hòa bình, độc lập và dân chủ. Theo Người: bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân là một cuộc vận động chính trị quan trọng, nhằm phát huy vai trò làm chủ thật sự của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân. Xuất phát từ ý nghĩa trọng đại đó, các cuộc vận động tổ chức bầu cử được chuẩn bị chu đáo, nghiêm túc trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta.

Ngày 03/9/1945, ngay trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề nghị: “Tôi đề nghị Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc TỔNG TUYỂN CỬ với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân trai gái từ mười tám tuổi đều có bầu cử, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dòng giống....”. Ngày 08/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ lâm thời ký Sắc lệnh số 14 về việc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội. Sắc lệnh nêu rõ: Nhân dân Việt Nam do quốc dân đại hội thay mặt là quyền lực tối cao để ấn định cho nước Việt Nam một hiến pháp dân chủ cộng hòa. Trong tình thế hiện giờ, sự triệu tập quốc dân đại hội là rất cần thiết để cho toàn dân tham gia vào công cuộc củng cố nền độc lập chống ngoại xâm. Người cho rằng, trong cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội càng nhiều cử tri tham gia bỏ phiếu càng tốt; đồng thời khẳng định: “Về mặt chính trị, thì nhân dân dùng lá phiếu mà chống với quân địch. Một lá phiếu cũng có sức lực như một viên đạn”.

Đề cập về ý nghĩa chính trị và tính chất dân chủ của cuộc bầu cử, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Tổng tuyển cử là một dịp cho toàn thể quốc dân tự do lựa chọn những người có tài, có đức, để gánh vác công việc nước nhà”; rằng: “Lựa chọn những đại biểu như vậy là quyền lợi và nghĩa vụ của người cử tri…”. Từ đó, Người khẳng định: “Tổng tuyển cử tức là tự do, bình đẳng; tức là dân chủ, đoàn kết” và “… Trong tổng tuyển cử, hễ là người muốn lo việc nước thì đều có quyền ứng cử, hễ là công dân thì đều có quyền đi bầu cử, không phân chia trai, gái, giàu nghèo, tôn giáo, giai cấp, đảng phái, hễ là công dân Việt Nam thì đều có hai quyền đó”. Ngày 05/01/1946, trước hơn hai vạn đồng bào Thủ đô Hà Nội mít tinh ủng hộ cuộc bầu cử, Người nói: “Làm việc bây giờ là hi sinh phấn đấu, quên lợi riêng mà nghĩ đến lợi chung, …”. Hướng về cử tri, Người căn dặn: “Những ai muốn làm quan cách mạng thì không nên bầu. Ngày mai không ai ép, không ai mua, toàn dân sẽ thực hiện quyền dân chủ của mình”. Hướng về các ứng cử viên, Người nhắn nhủ: “Ngày mai dân ta sẽ tự do lựa chọn và bầu ra những người xứng đáng để thay mặt cho mình gánh vác việc nước. Ngày mai người ứng cử thì đông, nhưng số đại biểu được bầu thì ít, tất nhiên có người được cử, có người không được cử, những người trúng cử sẽ phải ra sức giữ vững nền độc lập của Tổ quốc, ra sức mưu cầu hạnh phúc cho đồng bào, phải luôn ghi nhớ và thực hành câu: vì lợi nước, quên lợi nhà; vì lợi chung, quên lợi riêng”.

Cùng với việc tiến hành Tổng tuyển cử bầu Quốc hội - cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước Việt Nam, công việc xây dựng chính quyền làng xã và bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp ở địa phương được Người coi trọng. Ngay từ đầu, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rất quan tâm tới việc xây dựng hệ thống chính quyền ở các địa phương, đó là thành lập các ủy ban nhân dân. Trong bài viết: “Cách tổ chức các Ủy ban Nhân dân” đăng trên báo Cứu quốc ngày 11/9/1945, Người chỉ ra rằng “Các Ủy ban Nhân dân Làng, Phủ là hình thức chính phủ địa phương, phải chọn trong đó những người có công tâm, trung thành, sốt sắng với quyền lợi của dân chúng, có năng lực làm việc, được đông đảo nhân dân tín nhiệm. Nhất thiết không thể nhờ tiền tài hay một thế lực gì khác mà chui lọt vào đó được”. Đặc biệt, Người luôn nhắc nhở: Chính phủ là công bộc của dân và công việc của Chính phủ đều nhằm vào mục đích duy nhất là mưu cầu hạnh phúc, tự do cho mọi người, cho nên Chính phủ nhân dân bao giờ cũng phải đặt quyền lợi của dân lên hết thảy. Để xứng đáng là những người đại biểu của dân, là công bộc của dân, các cán bộ phải không ngừng rèn luyện phẩm chất và năng lực cách mạng của mình.

Quan niệm của Hồ Chí Minh về việc mở rộng cho mọi tầng lớp nhân dân tham gia bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp có ý nghĩa rất quan trọng trong việc củng cố chính quyền nhân dân. Quan niệm đó một mặt vẫn giữ được bản chất giai cấp của Nhà nước ta là Nhà nước của giai cấp công nhân; mặt khác, đáp ứng được yêu cầu của cách mạng Việt Nam trong thời kỳ đó là phải thực hiện đại đoàn kết dân tộc để chống thù trong giặc ngoài, tiến hành thắng lợi sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc. Nhờ có những quan niệm đúng đắn về vấn đề bầu cử của Hồ Chí Minh và dưới sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng ta, cuộc bầu cử Quốc hội đầu tiên (khóa I) ngày 06/01/1946 đã thành công tốt đẹp. Quốc hội đầu tiên ra đời, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt về thể chế dân chủ của nước Việt Nam độc lập.

Một điểm sáng tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong lãnh đạo bầu cử đó là: Người chủ trương không sao chép, rập khuôn máy móc bất kỳ một mô hình nhà nước cụ thể nào mà kế thừa có chọn lọc để xây dựng phát triển nhà nước gắn liền với các điều kiện lịch sử cụ thể. Khi áp dụng hình thức dân chủ đại diện, Người không hoàn toàn theo chỉ dẫn của C.Mác và V.I. Lê-nin về mô hình dân chủ Xô Viết. Người đã sớm nhận ra rằng, nền dân chủ đại diện theo mô hình của nước Nga Xô-viết lúc đó xác định đơn vị bầu cử là các tổ chức sản xuất, công tác, các tổ chức chính trị xã hội,... để tạo ra các Xô-viết, điều đó không phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tế của Việt Nam. Nhưng Người đã tiếp thu những giá trị cơ bản của nền dân chủ Xô-viết, chắt lọc những tinh túy trong các nền dân chủ khác trên thế giới, từ đó chủ trương tổ chức bầu cử ở Việt Nam theo đơn vị hành chính dân cư nhằm lựa chọn các đại biểu vừa theo đơn vị hành chính dân cư, vừa theo đại diện các tổ chức, ngành giới, tầng lớp nhân dân. Người nói: “Ta không thể giống Liên Xô, vì Liên xô có phong tục, tập quán khác, có lịch sử địa lý khác… ta có thể đi con đường khác để tiến lên CNXH”.

Như vậy, có thể thấy trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tiếp thu những tư tưởng và mô hình tiến bộ của các chế độ nhà nước trong lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo vào thực tiễn cách mạng Việt Nam và đặt nền móng cho một chế độ bầu cử của nhà nước dân chủ thực sự đảm bảo nguyên tắc “tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân”. Từ cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên 06/01/1946 đến nay, nhiệm vụ chính trị của từng thời kỳ tuy có lúc khác nhau, nhưng Quốc hội luôn luôn là: Cơ quan đại diện cho nhân dân, của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân; cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất; cơ quan duy nhất có quyền lập Hiến và lập pháp, có quyền quyết định những vấn đề trọng yếu của quốc gia.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về địa vị làm chủ của nhân dân; chế độ bầu cử phổ thông đầu phiếu; quyền và nghĩa vụ hai chiều trong mối quan hệ giữa nhà nước và công dân,… cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị; tư tưởng về bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp của Người hoàn toàn có ý nghĩa với bất kỳ giai đoạn cách mạng nào, cả trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

Hiện nay, khi nước ta đang hoàn tất những khâu cuối cùng để ngày 23/5/ 2021 sẽ tiến hành Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 thì việc quán triệt, vận dụng tư tưởng của Người về bầu cử càng có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Vận dụng tư tưởng của Người, Cuộc bầu cử đang từng bước được tiến hành một cách dân chủ, chặt chẽ, đúng Luật, đúng quy chế, quy trình, là sự kiện chính trị trọng đại, thực sự là ngày hội lớn của non sông, đất nước, nhằm phát huy tốt nhất quyền và nghĩa vụ công dân trong lựa chọn ra những đại biểu ưu tú, xứng đáng là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân trong đề ra các quyết sách lớn của đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đây cũng là bằng chứng thuyết phục nhất để bác bỏ mọi luận điệu xuyên tạc, kích động nhằm phá hoại Cuộc bầu cử, chống Đảng, chống chế độ của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị.

Chúng ta đang tiến gần tới cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 ngay sau khi tổ chức thành công Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng với nhiều quyết sách đổi mới, sáng tạo, phụ hợp với sự phát triển của tình hình mới trên tất cả các lĩnh vực. Công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng luôn được coi trọng và là khâu then chốt trong sự nghiệm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Do đó, quán triệt và thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và về bầu cử nói riêng mãi là ngọn đuốc soi đường để Đảng và nhân dân ta phấn đấu thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế, vì mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.

Mai Duyên-H1