NHỮNG ĐIỂM MỚI VỀ DỰ BÁO TÌNH HÌNH THẾ GIỚI TRONG VĂN KIỆN ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU TOÀN QUỐC LẦN THỨ XIII CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

 

         Tình hình thế giới luôn đổi mới, sát hợp với thực tế hơn theo từng giai đoạn 5 năm hoặc 10 năm. Để có chủ trương, đường lối và các quyết sách lãnh đạo phù hợp, Đảng ta đã có dự báo về những đặc điểm nổi bật của thế giới, khu vực. Trong Văn kiện Đại hội XIII, phần dự báo tình hình thế giới có nhiều điểm mới. Thứ nhất, dự báo trong Văn kiện Đại hội XIII cho thấy, tình hình thế giới phức tạp hơn so với dự báo trong Văn kiện Đại hội XII. Báo cáo chính trị Đại hội XII nêu rõ: “Trên thế giới, trong những năm tới tình hình sẽ còn nhiều diễn biến rất phức tạp, nhưng hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn”[1]. Thực tế trên thế giới cho tới nay đã có những thay đổi và có vấn đề rõ nét hơn. Chúng ta đang sống trong một thế giới toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế về kinh tế, đa cực hóa về trật tự chính trị, đa dạng hóa về phát triển văn hóa, tin học hóa và số hóa trong mọi mặt đời sống xã hội, gia tăng hóa sự phụ thuộc vào nhau và chuyển hóa lẫn nhau. Trong bối cảnh như vậy, hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và phát triển vẫn là những xu thế lớn, nhưng đang đứng trước nhiều trở ngại và tự nó không dễ trở thành hiện thực. Nguyên nhân chính của tình hình trên là do những biến động lớn đang nổi lên trên thế giới. Đó là sự cạnh tranh quyết liệt về quyền lực và lợi ích giữa các nước lớn gây ra những nguy cơ như chiến tranh lạnh, chạy đua vũ trang, hoạt động can thiệp, lật đổ, chiến tranh thương mại; đó là những mâu thuẫn về dân tộc, sắc tộc, giai cấp, tôn giáo gây ra những xung đột cục bộ, tranh chấp lãnh thổ, biển, đảo, tài nguyên,... Vì thế, Báo cáo chính trị Đại hội XIII có nhận định mới: “Thế giới đang trải qua những biến động to lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột cục bộ tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức, phức tạp và quyết liệt hơn, làm gia tăng rủi ro đối với môi trường kinh tế, chính trị, an ninh quốc tế”[2]. Thứ hai, kinh tế thế giới lâm vào khủng hoảng: Báo cáo chính trị Đại hội XII đánh giá: “Kinh tế thế giới phục hồi chậm, gặp nhiều khó khăn, thách thức và còn có nhiều biến động khó lường”[3]. Đại dịch Covid-19 đã làm bùng phát cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, để lại những hậu quả sâu rộng và lâu dài. Tình hình càng trở nên nghiêm trọng hơn do tác động của các chính sách bảo hộ mậu dịch và sự cạnh tranh gay gắt giữa các nước lớn. Quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế cũng như các luật lệ điều tiết sự vận hành kinh tế thế giới đang chịu nhiều áp lực phải điều chỉnh thay đổi, các chuỗi sản xuất và phân phối toàn cầu đang bị gián đoạn, chia cắt và cần được sắp xếp lại. Vì vậy, Báo cáo chính trị Đại hội XIII có nhận định mới: “Kinh tế thế giới lâm vào khủng hoảng, suy thoái nghiêm trọng và có thể còn kéo dài do tác động của đại dịch Covid-19. Các quốc gia, nhất là các nước lớn, điều chỉnh lại chiến lược phát triển, giảm bớt sự phụ thuộc vào bên ngoài, làm thay đổi chuỗi cung ứng”[4] 1.  Thứ ba, về cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Văn kiện Đại hội XII chưa đề cập đến cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ s ố tác động mạnh mẽ đến đời sống xã hội của thế giới, mở ra khả năng mới làm thay đổi tính chất và nâng cao đáng kể trình độ của lực lượng sản xuất xã hội loài người, đưa tới những thay đổi sâu sắc về cơ cấu sản xuất, tiêu dùng cũng như lực lượng lao động, phương thức làm việc, sinh hoạt, học tập, sự điều hành doanh nghiệp, sự vận hành của bộ máy quản lý nhà nước. Mặt khác, cuộc cách mạng này cùng với việc phát triển của kinh tế số, sẽ đặt ra nhiều thách thức mới về đời sống và an toàn xã hội không thể xem thường. Báo cáo chính trị Đại hội XIII nhấn mạnh: “Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số phát triển mạnh mẽ, tạo đột phá trên nhiều lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia, dân tộc”[5]. Nhận định mới này rất quan trọng trong việc định hướng tận dụng thời cơ do những thành tựu của cuộc cách mạng này đem lại, đồng thời vượt qua những khó khăn, thách thức để phát triển đất nước theo hướng tăng tốc, đi tắt, đón đầu. Thứ tư, về tình hình châu Á - Thái Bình Dương. Về cơ bản, Văn kiện Đại hội XIII có nhiều điểm thống nhất với nhận định của Đại hội XII. Tuy nhiên, do hiện nay khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Đông Nam Á có vị trí chiến lược quan trọng, trở thành khu vực cạnh tranh gay gắt giữa các nước lớn, tiềm ẩn nhiều bất ổn; tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo, kể cả trên Biển Đông diễn ra ngày càng phức tạp, nên Báo cáo chính trị Đại hội XIII nhấn mạnh vấn đề mới, đậm nét hơn: “Hòa bình, ổn định, tự do, an ninh, an toàn hàng hải, hàng không trên Biển Đông đứng trước thách thức lớn, tiềm ẩn nguy cơ xung đột”[6].

PQH3

---

[1] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t.1, tr.104-105

[2] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t.1, tr.105

[3] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Sđd, tr.72

[4] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t.1, tr.106. 

[5] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t.1, tr.106.

[6] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t.1, tr.107, 107-108, 108.