Việc vận dụng đúng đắn và sáng tạo nguyên tắc tập trung dân chủ của chủ
nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về tập trung dân chủ gắn liền với quá
trình ra đời, trưởng thành và đấu tranh cách mạng vẻ vang của Đảng Cộng sản Việt
Nam suốt gần một thế kỷ qua.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ rằng: “Xây dựng Đảng, có ba mặt: tư tưởng,
chính trị và tổ chức” - “đó là đường lối xây dựng Đảng”. Cùng với
ba mặt đó, Người rất coi trọng xây dựng Đảng về mặt đạo đức. Trong hệ quan điểm
về xây dựng Đảng, Người nhấn mạnh việc thực hiện các nguyên tắc tổ chức và hoạt
động của Đảng, trong đó có nguyên tắc tập trung dân chủ. Chủ tịch Hồ
Chí Minh chỉ rõ rằng: “Toàn thể đảng viên, toàn thể các cấp, tổ chức thống nhất
lại theo một nguyên tắc nhất định. Nguyên tắc ấy tức là dân chủ tập trung”.
Người còn gọi đây là “Chế độ dân chủ tập trung của Đảng”, chỉ rõ đây là nguyên
tắc lãnh đạo, nguyên tắc tổ chức cao nhất, là chế độ lãnh đạo của Đảng.
Theo Người, “Tập trung trên nền tảng dân chủ” và “Dân chủ dưới sự chỉ
đạo tập trung”. “Tập thể lãnh đạo là dân chủ. Cá nhân phụ trách là tập
trung. Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tức là dân chủ tập
trung. Làm việc mà không theo đúng cách đó, tức là làm trái dân chủ tập
trung”. Giữa tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách có mối quan hệ chặt chẽ và
không đối lập nhau. Trong công tác tổ chức và hoạt động của Đảng, khi thực hiện
nguyên tắc tập trung dân chủ, Người lưu ý, mọi đảng viên phải tuân theo kỷ luật
của Đảng, cá nhân phải phục tùng tổ chức, bộ phận phải phục tùng toàn thể, số
ít phục tùng số nhiều, cấp dưới phục tùng cấp trên, địa phương phục tùng Trung
ương, tất cả đảng viên phải phục tùng vô điều kiện nghị quyết của Đảng.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, trí tuệ của Đảng phải là trí tuệ tập thể,
khi bàn bạc, thảo luận, thành nghị quyết, phải có một người hoặc nhóm người phụ
trách thì công việc mới chạy. Vì thế, theo Người, “Để làm cho Đảng mạnh,
thì phải mở rộng dân chủ (thật thà tự phê bình và phê bình), thực
hành lãnh đạo tập trung, nâng cao tính tổ chức và tính kỷ luật”, để bảo đảm
dù Đảng nhiều người nhưng khi tiến đánh chỉ như một người; đồng thời, phải chú
ý chống lại căn bệnh độc đoán chuyên quyền; hay ngược lại, dựa dẫm vào tập thể,
không dám quyết đoán, không dám chịu trách nhiệm. Người chỉ rõ, lãnh đạo không
tập thể, thì sẽ đi đến cái tệ bao biện, độc đoán, chủ quan. Kết quả là hỏng việc.
Phụ trách không do cá nhân, thì sẽ đi đến cái tệ bừa bãi, lộn xộn, vô chính phủ,
dẫn tới kết quả cũng là hỏng việc. Tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách cần phải
luôn luôn đi đôi với nhau.
Vì sao cần phải có tập thể lãnh đạo? Người giải thích: Vì một người dù
khôn ngoan tài giỏi mấy, dù nhiều kinh nghiệm đến đâu, cũng chỉ trông thấy, chỉ
xem xét được một hoặc một số mặt của một vấn đề, không thể trông thấy và xem
xét tất cả mọi mặt của một vấn đề. “Vì vậy, cần phải có nhiều người. Nhiều người
thì nhiều kinh nghiệm. Người thì thấy rõ mặt này, người thì trông thấy rõ mặt
khác của vấn đề đó. Góp kinh nghiệm và sự xem xét của nhiều người, thì vấn đề
đó được thấy rõ khắp mọi mặt. Mà có thấy rõ khắp mọi mặt, thì vấn đề ấy mới được
giải quyết chu đáo, khỏi sai lầm”.
Vì sao cần phải cá nhân phụ trách? Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ rằng: Cá
nhân phụ trách là trên cơ sở bàn bạc kỹ lưỡng và phát huy trí tuệ của tập thể,
xây dựng kế hoạch rõ ràng rồi thì giao cho một người hoặc một nhóm người phụ
trách thi hành, từ đó gắn trách nhiệm và phát huy vai trò của mỗi cá nhân, bảo
đảm cho công việc được triển khai kịp thời và có hiệu quả. Nếu không có cá nhân
phụ trách, thì sẽ sinh ra cái tệ dựa dẫm, ỷ lại, “cha chung không ai khóc”,
“nhiều sãi không ai đóng cửa chùa”, kết quả là không ai thi hành, dẫn tới tình
trạng thiếu vắng trách nhiệm, làm cho nghị quyết của tập thể thực hiện không đến
nơi đến chốn, như thế thì việc gì cũng không xong, thậm chí có khi “hỏng việc”.
Vì lẽ đó, cho nên lãnh đạo cần phải có tập thể, nhưng phụ trách lại cần phải
giao cho cá nhân. Những quan điểm trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh chính là sự vận
dụng, bổ sung và phát triển quan điểm của V.I. Lê-nin về nội dung tập thể lãnh
đạo, cá nhân phụ trách: “Nếu trong chế độ tập thể lãnh đạo là cần thiết trong
thảo luận những vấn đề cơ bản thì cũng cần có chế độ trách nhiệm cá nhân và cá
nhân điều khiển để tránh hiện tượng lề mề và hiện tượng trốn trách nhiệm”. Tập
trung và dân chủ là hai mặt thống nhất biện chức của nguyên tắc tập trung dân
chủ. Đây là nguyên tắc lãnh đạo, là chế độ lãnh đạo của Đảng. Không thể hình
dung một đảng chân chính và cách mạng mà lại xa rời nguyên tắc quan trọng và cốt
yếu này.
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của từng tổ chức chính trị đều gắn với
mục đích của một giai cấp nhất định. Không có tổ chức chính trị nào lại không
có lý tưởng, tư tưởng chỉ đạo và không có nguyên tắc tổ chức nhất định, nếu tổ
chức ấy muốn thực hiện thắng lợi mục tiêu, lý tưởng của mình. Vì vậy, nguyên tắc
tổ chức và hoạt động của một tổ chức chính trị cũng chính là phương thức tồn tại,
vận động và bảo đảm cho việc thực hiện mục đích, lý tưởng của tổ chức chính trị
đó. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng chỉ rõ: “Đảng không phải là một tổ chức
để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ
quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng”. Đảng là đội tiên phong của giai cấp công
nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt
Nam; đại biểu trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động
và của dân tộc, để hoàn thành sứ mệnh vẻ vang trước nhân dân và dân tộc.
Như vậy, Nguyên tắc tập trung dân chủ đã trở thành một nguyên tắc tổ chức
và hoạt động cơ bản của Đảng và của cả hệ thống chính trị; vì vậy, sự tồn tại
và phát triển của Đảng và cả hệ thống chính trị gắn bó mật thiết, hữu cơ với việc
tuân thủ, củng cố, phát triển nguyên tắc đó. Điều đó cũng có nghĩa, nếu xa rời
hoặc buông lỏng nguyên tắc ấy sẽ làm cho Đảng mất dần sinh khí, sức mạnh; có thể
dẫn tới đánh mất bản chất của Đảng, bị tha hóa, biến chất, dẫn tới nguy cơ đe dọa
sự tồn vong của Đảng và chế độ. Do vậy, tuân thủ, bảo vệ nguyên tắc tập trung
dân chủ theo tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta, kiên quyết, kiên trì
đấu tranh không khoan nhượng chống mọi biểu hiện xa rời, buông lỏng, xem nhẹ
nguyên tắc ấy là biểu hiện rõ ràng nhất tính đảng, phẩm chất đạo đức cách mạng
của mọi tổ chức đảng và của mỗi người cán bộ, đảng viên trong điều kiện hiện
nay. Tư tưởng Hồ Chí Minh về thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức
và hoạt động của Đảng là di huấn quý báu, là ngọn đèn pha soi đường, trở thành
nền tảng tư tưởng, quan điểm chỉ đạo cho công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững
mạnh hiện nay./.
NTK-H1
0 nhận xét:
Đăng nhận xét