Sức mạnh đoàn kết là sức mạnh bên trong của cả dân tộc, nó sinh sôi, nảy nở, lan tỏa và phát triển không ngừng. Trong vòng xoáy của cơn lốc toàn cầu hóa, do sự tác động của chủ nghĩa thực dụng, lối sống “văn hóa tiêu dùng phương Tây” đã và đang dẫn đến nguy cơ đồng nhất về văn hóa, lối sống và làm cho con người, nhất là thế hệ trẻ dễ bị thay đổi thói quen, thị hiếu thiên về giải trí lai căng. Hiện nay, nhiều quốc gia, trong đó có nước phát triển như Pháp cũng rất lo ngại về tình trạng này. Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Pháp từng lên tiếng cảnh báo: “Văn hóa không phải là một thứ hàng hóa thông thường. Mối nguy cơ thực sự chính là quan điểm kiểu Mỹ về văn hóa, theo đó văn hóa cũng là một thứ hàng hóa thông thường. Chúng ta phải đấu tranh chống lại “thương mại hóa” ngày càng gia tăng đối với hoạt động của con người, không cho nền công nghiệp giải trí Mỹ vốn đã đạt được hiệu quả chính trị trên thị trường của họ, giờ đây lại chiếm lĩnh nốt mọi không gian sáng tạo của các nền văn hóa khác”.
Văn hóa với tư cách là “sức
mạnh mềm” luôn có liên quan mật thiết đến sự trường tồn, thịnh suy, hưng vong của
quốc gia dân tộc. Vì vậy, muốn phòng, chống hiệu quả nạn “xâm lăng văn hóa”,
chúng ta phải tăng cường sức mạnh nội sinh cho dân tộc, kiên trì phương châm
"xây kết hợp với chống", lấy "xây" làm chính, tạo ra một
môi trường đạo đức văn hóa lành mạnh.
Với các nội dung trên, chúng
tôi xin đưa ra ba nhóm giải pháp để góp phần chống tình trạng “xâm lăng” văn
hóa, một tình trạng đáng báo động hiện nay.
Một là, nhóm tăng cường sức
“đề kháng” văn hóa (ở cả hai phương diện cá thể và môi trường văn hóa). Văn hóa
Việt Nam là “văn hóa làng xã”. Có thể nói, “thành trì văn hóa” của chúng ta
chính là “văn hóa làng”. Nói tới văn hóa làng là phải nói tới các hình tượng đã
thành hằng số: Cây đa, bến nước, sân đình… Dĩ nhiên, ngày nay chúng ta phát triển
nội dung của các hình tượng ấy chứ không nhất thiết phải khư khư ôm giữ hình thức,
nhưng mọi thứ cứ san phẳng hết, đô thị hóa ào ạt để nhà ống cao tầng thay thế cổng
làng, mái đình xưa; ka-ra-ô-kê thay lời hát ru... thì rồi mất hết làng. Suốt
nghìn năm Bắc thuộc chúng ta không mất làng. Sau này kháng chiến chống Pháp, chống
Mỹ cũng vậy, chính văn hóa làng là sức mạnh biến triệu người như một, người hậu
phương và tiền tuyến là một thì mới chiến thắng các đế quốc to trong sự kinh ngạc
của thế giới. Thế mà làng đang nguy cơ bị lỏng lẻo dần, biến dạng đến cả những
ngôi làng cổ xưa nhất. Vậy nên cần phải công khai, thẳng thắn, mạnh mẽ gìn giữ,
khôi phục nét đẹp văn hóa làng.
Hai là, nhóm quản lý văn
hóa. Trong bối cảnh văn hóa biến đổi chóng mặt hiện nay thì sự can thiệp hành
chính là rất quan trọng. Chỉ có thể quản lý bằng pháp luật, bằng các nghị định,
các văn bản dưới luật mới có thể ngăn chặn các tình trạng suy đồi, phản cảm, đi
ngược lại truyền thống văn hóa Việt. Cần có lực lượng thanh tra văn hóa mẫn cán
và đủ mạnh, cần có những hội đồng thẩm định có tâm, có tầm, ngăn chặn việc đưa
ra thị trường những sản phẩm thiếu nhân văn, kích động tự do vô độ, khuyến
khích sống gấp, thác loạn mà đội mũ trường phái này, bút pháp nọ...
Ba là, học tập kinh nghiệm của
nước ngoài, nhất là những nước tương đồng với hoàn cảnh và văn hóa nước ta.
Chúng tôi xin lấy ví dụ từ hai nước Nhật Bản và Hàn Quốc. Ông Oriza Hirata - một
nhà văn hóa của Nhật Bản trên diễn đàn mang tên Văn hóa lập quốc tại Hà Nội đã
có những chứng minh sinh động về việc phát triển, phát huy thế mạnh của văn hóa
truyền thống. Ông lấy dẫn chứng từ hai thành phố Nhật: Furano và Ashibetsu
trong thập niên 90 ở thế kỷ trước từng được đầu tư tới 10 tỷ yên để phát triển
du lịch nhưng gặp phải thời kỳ kinh tế đi xuống, các điểm du lịch hoành tráng từ
hai thành phố trên trở nên hoang vắng vì không có người đến. Ngược lại, chỉ là
vài ruộng hoa lavender của thành phố Furano lại trở thành điểm du lịch hấp dẫn
du khách. Trả lời vì sao như vậy, ông Oriza Hirata giải thích: Chính mấy ruộng
hoa lavender ấy mới đích là bản sắc của thành phố Furano, khách du lịch chỉ thưởng
ngoạn cái gì là đích đáng bản sắc nơi họ đến.
TL - KNN-TV
0 nhận xét:
Đăng nhận xét