Lịch sử xã hội loài người cho đến
nay đã trải qua bốn hình thái kinh tế - xã hội (KT-XH) và đang quá độ tiến vào
hình thái KT-XH CSCN theo đúng quy luật vốn có của nó mà học thuyết hình thái
KT-XH của chủ nghĩa Mác – Lê-nin đã chỉ ra. Thế nhưng, trong những thập kỷ qua
và hiện nay, có người vẫn ra rả rằng, học thuyết này thiên về giai cấp và đấu
tranh giai cấp, không đúng với sự phát triển tự nhiên của xã hội; rằng, cần phải
xem xét sự phát triển của lịch sử bằng cách tiếp cận khác. Những cách tiếp cận
theo hướng tuyệt đối hóa yếu tố kinh tế - kỹ thuật, sự phát triển của các nền
“văn minh”,… được họ tung ra nhằm thay thế cách tiếp cận duy vật lịch sử mác-xít.
Họ cho rằng, loài người đã trải qua các làn sóng văn minh: văn minh nông nghiệp
mấy nghìn năm, văn minh công nghiệp mấy trăm năm và làn sóng thứ ba đang diễn
ra là văn minh “hậu công nghiệp”, “văn minh trí tuệ”. Theo họ, cách tiếp cận dựa
trên nền văn minh công nghiệp, văn minh hậu công nghiệp “phản ánh đúng sự phát
triển của xã hội loài người” và “ở đỉnh cao hơn”cách tiếp cận hình thái KT-XH.
Họ còn lập luận rằng, cách tiếp cận hình thái KT-XH “xem xét thế giới theo cách
lưỡng phân, chỉ dẫn đến xung đột đối kháng. Cách tiếp cận văn minh tránh được
những sai lầm đó, vì nó lấy sự thống nhất, hòa hợp làm nguyên lý căn bản” v. V
Những luận điệu nêu trên thực sự
nguy hiểm, bởi nó không những công kích vào một vấn đề cơ bản, then chốt của chủ
nghĩa Mác - Lê-nin, mà còn trực tiếp phủ định CNXH hiện thực, phủ định mục
tiêu, con đường XHCN mà nhân dân ta đã lựa chọn.
Cách tiếp cận hình thái KT-XH
không hề giới hạn trong một nền văn minh cụ thể nào. Đó là cách nhìn nhận, xem
xét xuyên suốt lịch sử xã hội loài người; đánh giá cao vai trò cách mạng của
LLSX, của trình độ văn minh vật chất, nhưng không coi đó là “duy nhất quyết định”.
Nó không chỉ xác định các yếu tố cấu thành hình thái KT-XH, mà còn xem xét xã hội
trong quá trình biến đổi và phát triển không ngừng, coi sự phát triển của những
hình thái KT-XH là một quá trình lịch sử - tự nhiên. Sự thể hiện sâu sắc bản chất
khoa học và cách mạng của học thuyết hình thái KT-XH Mác – Lê-nin là ở chỗ này.
Điều đó toát lên những tư tưởng chủ yếu sau:
Một là,xã hội bao giờ cũng vận động
theo những quy luật khách quan nhất định, không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của
con người; không những thế nó còn quyết định cả ý chí, ý thức của con người. Những
quy luật về sự phù hợp giữa QHSX với tính chất và trình độ phát triển của LLSX;
giữa kiến trúc thượng tầng và cơ sở hạ tầng; những quy luật về đấu tranh giai cấp,
về cách mạng xã hội trong xã hội có giai cấp,… là những quy luật cơ bản chi phối,
quyết định sự phát triển của lịch sử. Những quy luật chung, tổng quát quyết định
chiều hướng chung của sự phát triển xã hội loài người, biểu hiện cụ thể trong
những điều kiện khác nhau, trong các chế độ xã hội khác nhau, trong các nước
khác nhau thì có sự khác nhau, đó cũng là khách quan, là quy luật. Hoạt động của
con người phải tuân theo những quy luật ấy. Không nhận thức đúng quy luật, xem
thường, bất chấp quy luật thì sẽ gây nên những hậu quả khó lường đến chính ngay
con người và tiến bộ xã hội.
Hai là,xã hội loài người phải trải
qua các hình thái KT-XH từ thấp đến cao: cộng sản nguyên thuỷ, chiếm hữu nô lệ,
phong kiến, TBCN và CSCN. Đó là các hình thái mà nhất thiết loài người phải trải
qua. Xét một cách tổng quát, không thể bỏ qua một hình thái KT-XH nào; sự ra đời,
tồn tại, phát triển và cả diệt vong của hình thái KT-XH cụ thể nào đó cũng là tất
yếu khách quan. Điều đó được quy định bởi những quy luật phát triển chung của
xã hội loài người và đặc biệt bởi chính ngay những quy luật đặc thù của mỗi
hình thái KT-XH cụ thể.
Từ phân tích trên, có thể thấy,
CNTB chỉ là một nấc thang trong lịch sử phát triển xã hội, không phải là nấc
thang cuối cùng và cao nhất, như các học giả tư sản cố tình biện hộ và níu kéo.
Sự ra đời, tồn tại, phát triển và diệt vong của CNTB do chính quy luật cơ bản vốn
có của nó quy định, chứ không phải do ý muốn chủ quan của giai cấp tư sản, cũng
không phải do mong ước của giai cấp công nhân. Giai cấp công nhân, chỉ có thể
trên cơ sở nhận thức đúng quy luật khách quan, tác động, thúc đẩy sự vận động của
quy luật, tiến hành cách mạng xã hội mới có thể thủ tiêu CNTB.
CNTB hiện nay đang chiếm ưu thế,
vẫn “còn tiềm năng phát triển”, nhưng nó đã lạc hậu, lỗi thời về mặt lịch sử.
Đi từ kinh tế thị trường tự do đến chủ nghĩa tự do mới, CNTB vẫn không thể tìm
ra lối thoát bởi tính chất ăn bám, bóc lột của nó. Cuộc khủng hoảng tài chính,
suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2008, tình hình suy thoái, khủng hoảng, nợ công ở
các quốc gia tư bản, phong trào chiếm phố Uôn ở Mỹ, các cuộc biểu tình ở các nước
châu Âu tư bản diễn ra gần đây đã chứng minh cho nhận định trên. Những chính
quyền và cơ chế “của 1%, do 1% và vì 1%” là thể hiện sự tập trung cao độ quyền
lực và lợi ích kinh tế, chính trị vào thiểu số rất ít người, dẫn đến sự bất
bình đẳng, mâu thuẫn xã hội sâu sắc không thể điều hòa của CNTB. “Chính sự vận
động của những mâu thuẫn nội tại đó và cuộc đấu tranh của nhân dân lao động sẽ
quyết định vận mệnh của CNTB”. Mọi sự biện hộ cho sự tồn tại “vĩnh hằng” của
CNTB đều không có cơ sở lý luận, xét từ góc độ kinh tế, lẫn xã hội. Những luận
thuyết rằng, CNTB có thể “hội tụ” với CNXH; rằng, “CNXH đã cáo chung” là vô căn
cứ, trái với sự vận động khách quan của lịch sử.
CNXH tuy đang thoái trào, song,
đó chỉ là sự thoái trào nhất thời của những sai lầm, khuyết điểm tạm thời,
không thuộc về bản chất của CNXH. CNXH hiện thực vẫn đang tồn tại, đang tự khắc
phục khuyết điểm để phát triển lên một trình độ mới. Đó là hiện thực XHCN ở
Trung Quốc, Việt Nam, Cu-ba,... là phong trào CNXH ở các nước thuộc châu Mỹ -
La-tinh; đó là, hiện thực của lý tưởng về CNXH vẫn đang sống trong lòng của
hàng tỷ người trên hành tinh và những người sống ngay trong lòng các nước TBCN,
mà không còn nghi ngờ gì nữa, thế giới đang phải thừa nhận. Thực tế ấy đã chứng
minh rằng, CNTB không phải là “nấc thang cao nhất”của lịch sử như ai đó vẫn ca
tụng!
Ba là,phát triển tuần tự hay bỏ
qua một hình thái KT-XH cụ thể cũng là quá trình lịch sử - tự nhiên, do những
điều kiện lịch sử cụ thể khách quan quy định. Điều cần chú ý là dù có bỏ qua một
hình thái nào đó để tiến lên hình thái khác cao hơn cũng không thể đốt cháy các
giai đoạn phát triển của LLSX, không thể bỏ qua các nấc thang của sự phát triển,
mà chỉ có thể rút ngắn các giai đoạn, nấc thang phát triển đó mà thôi. Bản chất
khoa học và cách mạng của luận điểm mác-xít về sự phát triển của các hình thái
KT-XH là quá trình lịch sử - tự nhiên thể hiện rất rõ ở đây. Đúng như C.Mác chỉ
rõ: “Một xã hội, ngay cả khi đã phát hiện được quy luật tự nhiên của sự vận động
của nó,… cũng không thể nào nhảy qua các giai đoạn phát triển tự nhiên hay dùng
sắc lệnh để xoá bỏ những giai đoạn đó. Nhưng nó có thể rút ngắn và làm dịu bớt
được những cơn đau đẻ”.
Nắm vững bản chất khoa học và
cách mạng của học thuyết hình thái KT-XH, chúng ta càng vững tin về con đường
đi lên CNXH của dân tộc mình, càng thêm bình tĩnh và tỉnh táo đẩy mạnh sự nghiệp
đổi mới đất nước theo định hướng XHCN. Hình thái KT-XH XHCN ra đời và phát triển;
CNTB thế giới đã lạc hậu, lỗi thời; loài người ngày nay đang quá độ lên CNXH,
đó là những cơ sở khách quan cơ bản trực tiếp cho các dân tộc trên hành tinh lựa
chọn con đường đi lên CNXH.
Những luận điệu cho rằng, con đường
XHCN mà nước ta đã lựa chọn là “trái với quá trình lịch sử - tự nhiên”; rằng,
con đường đó là “một khúc cong của lịch sử, là đoạn vòng vèo đầy đau khổ đi lên
CNTB”, rồi “khuyên” chúng ta hãy đi theo con đường TBCN đều là những luận điệu
và “lời khuyên” không có giá trị. Sự nghiệp đổi mới đất nước, xây dựng xã hội mới
của nhân dân ta thật sự khó khăn, phức tạp và lâu dài, nhưng con đường đi lên
CNXH ở nước ta là phù hợp với xu thế vận động khách quan của lịch sử mà học thuyết
hình thái KT-XH của chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã chỉ ra./.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét