Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã căn dặn: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền… Phải giữ gìn Đảng ta thật
trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành
của nhân dân”. Ý nghĩa sâu xa của lời căn dặn đó chính là, để hoàn thành sứ mệnh
giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc và giải phóng con người, đòi hỏi mỗi
cán bộ, đảng viên phải “biết lãnh đạo” để đi tới mục tiêu cao cả đó, để xứng
đáng là “Người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”. Người đã chỉ dẫn: “muốn
cho mọi người làm tròn nhiệm vụ, cán bộ Đảng và chính quyền cần biết lãnh đạo”.
Theo Hồ Chí Minh, các cán bộ biết lãnh đạo tức là họ phải đáp ứng được một số
yêu cầu cơ bản sau:
Thứ nhất, cán bộ cần phải nắm vững
mục đích (mục tiêu) và phương thức (phương pháp) trong lãnh đạo. Đây là vấn đề
đặc biệt cần thiết đối với mỗi cán bộ trong lãnh đạo, bởi mục tiêu và phương
pháp là các vấn đề cơ bản của lãnh đạo. Không nắm vững lý luận khoa học sẽ
không thể đề ra được phương pháp lãnh đạo khoa học và hiệu quả. Ngược lại,
không có phương pháp đúng sẽ không đạt được mục tiêu trong lãnh đạo. Lâu nay,
trong lãnh đạo, nhiều cán bộ đã chỉ chú ý đề ra các mục tiêu (nói thì “nhiều”
“hay”), mà không quan tâm đến đề ra các phương pháp thực hiện (làm thì “ít”, “dở”).
Thực tế nhiều năm qua cho thấy, cán bộ ta còn nhiều khuyết điểm trong lãnh đạo,
nhưng không muốn sửa chữa, không dám nhận trách nhiệm, là do họ đã không biết
lãnh đạo. Cán bộ biết lãnh đạo rất cần phải nói ít, làm nhiều, tức cần phải nắm
vững, đề ra các mục tiêu, phương pháp đúng đắn, hiệu quả trong lãnh đạo.
Thứ hai, cán bộ cần phải nắm vững
“dân là chủ” (dân chủ) và “dân làm chủ” (thực hành dân chủ) trong lãnh đạo. Đây
là phương châm rất quan trọng đối với mỗi cán bộ trong lãnh đạo, bởi dân là chủ
(với ý nghĩa là mục tiêu) và dân làm chủ (với ý nghĩa là phương pháp) là các vấn
đề cơ bản nhất trong lãnh đạo để xây dựng một xã hội dân chủ như Cương lĩnh của
Đảng, Hiến pháp năm 2013 đã nêu rõ. Không xây dựng được các mục tiêu dân chủ sẽ
không đề ra được các phương pháp dân chủ. Ngược lại, không thực hiện các phương
pháp dân chủ sẽ không đạt được các mục tiêu dân chủ. Lãnh đạo dân chủ tức là
cán bộ phải kết hợp giữa đạo đức và pháp luật, đặc biệt coi trọng tuyên truyền,
vận động, giáo dục, thuyết phục, biến quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước
thành hành động tự giác của nhân dân. Ví như đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân
cần phải được hiểu là chống lại các quan điểm có đặc tính cá nhân vị kỷ (vụ lợi),
các hành vi có biểu hiện đặc điểm cá nhân ích kỷ (tư lợi), chứ không phải chống
lại các quan điểm, hành vi vì quyền lợi chính đáng, có quan điểm nhân văn của
cá nhân. Hồ Chí Minh phân tích rằng: “Mỗi người đều có tính cách riêng, sở trường
riêng, đời sống riêng của bản thân và gia đình mình. Nếu những lợi ích cá nhân
đó không trái với lợi ích của tập thể thì không phải là xấu”.
Thứ ba, cán bộ cần phải biết đi đầu,
gương mẫu (tiên phong) trong lãnh đạo. Theo Hồ Chí Minh: “Lãnh đạo được hay
không, là do đặc tính cách mạng, chứ không phải do số người nhiều ít của giai cấp”.
Nghĩa là, hoạt động lãnh đạo là không phụ thuộc vào nhiều người hay ít người
lãnh đạo, mà phụ thuộc vào tính gương mẫu (chất lượng) của các cán bộ lãnh đạo.
Hồ Chí Minh chỉ rõ: “nói giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo, thì cụ thể là
phải gương mẫu trong sản xuất, gương mẫu trong đời sống”. Một người lãnh đạo mà
không gương mẫu, không tiên phong về tư tưởng, đạo đức, lối sống thì người đó
không biết lãnh đạo. Những người có tư tưởng, quan điểm “bảo thủ”, “kiêu ngạo”,
“lệch lạc”, những người có hành vi “giả dối”, thiếu trung thực, thiếu trách nhiệm,
quan liêu, tham nhũng, lãng phí, đều là những người không biết lãnh đạo.
Thứ tư, cán bộ cần phải có tinh
thần trách nhiệm trong lãnh đạo. Mỗi cán bộ cần phải nhận thức đúng đắn cách
làm việc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách trong nguyên tắc tập trung dân chủ.
Hồ Chí Minh cho rằng, lãnh đạo theo nguyên tắc tập trung dân chủ, thì tập thể
lãnh đạo (cơ quan lãnh đạo) là muốn nói tới các đại hội Đảng, Quốc hội, Hội đồng
nhân dân; còn cá nhân phụ trách hay cá nhân lãnh đạo (người lãnh đạo) là muốn
nói tới các thành viên, ủy viên trong các cơ quan Chính phủ, Ủy ban nhân dân
các cấp. Tập thể hay cá nhân lãnh đạo đều phải tuân thủ nguyên tắc: “quyền hạn
gắn với trách nhiệm” trước Tổ quốc và nhân dân. Tinh thần trách nhiệm của tập
thể, cá nhân trong lãnh đạo cần phải gắn chặt với ba nội dung cơ bản: nắm vững
chính sách, đi đúng đường lối quần chúng và làm tròn nhiệm vụ. Trong ba nội
dung này thì việc nắm vững chính sách được coi như nắm vững phương pháp lãnh đạo
dân chủ; việc làm đúng đường lối quần chúng được coi như việc xác định rõ mục
tiêu lãnh đạo dân chủ; còn làm tròn nhiệm vụ được coi như vừa xác định rõ mục
tiêu (tiêu chí) lãnh đạo dân chủ, vừa đề ra phương pháp (phương thức) lãnh đạo
dân chủ của tập thể, mỗi cán bộ. Quyền hạn cần phải gắn với trách nhiệm; cương
vị lãnh đạo càng cao thì trách nhiệm trước Tổ quốc, nhân dân càng nặng nề. Cán
bộ cần phải nhận thức rõ rằng, làm lãnh đạo là để “phụng sự Tổ quốc, phục vụ
nhân dân”, chứ không phải để “làm quan phát tài”.
Thứ năm, cán bộ cần phải có nghệ
thuật lãnh đạo. Cán bộ phải biết lãnh đạo một cách mềm dẻo, linh hoạt, “dĩ bất
biến, ứng vạn biến”. Phương pháp lãnh đạo này đối lập với phương pháp lãnh đạo
theo kiểu “mệnh lệnh” trong thời kỳ nền kinh tế chỉ huy, bao cấp, hoặc trong
chiến tranh. Theo Người, lãnh đạo theo phương pháp mệnh lệnh, là “làm việc theo
cách quan liêu”, tức sử dụng quyền lực “cứng”, khó thuyết phục đối tượng lãnh đạo,
mặc dù cán bộ vẫn có thể “làm tròn nhiệm vụ”, nhưng nhìn về tổng thể, thực chất
thì lại thất bại. “Làm theo cách quan liêu đó, thì dân oán. Dân oán, dù tạm thời
nay có chút thành công, nhưng về mặt chính trị, là thất bại”. Nếu cán bộ sử dụng
phương pháp lãnh đạo khéo léo sẽ mang lại nhiều hiệu quả, mang tính “hai chiều”,
tức có tính phản biện. Hồ Chí Minh coi phương pháp lãnh đạo khéo léo tương tự
như “làm việc theo cách dân chủ”, sử dụng quyền lực “mềm”. Người nói: “Khi
tuyên truyền chính sách của Đảng, cán bộ phải dùng cách thuyết phục chứ không
được dùng mệnh lệnh”. Một tập thể lãnh đạo khéo thể hiện ở sự sáng suốt, tôn trọng
các quan điểm, chính kiến khác nhau nhằm tạo sự đồng thuận, đoàn kết. Cá nhân
lãnh đạo khéo thể hiện ở việc khéo tổ chức, khéo thuyết phục, khéo sử dụng cán
bộ, khéo kiểm tra, kiểm soát trong thực hiện các công việc. Khéo lãnh đạo là đối
lập với “thủ đoạn chính trị”.
Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện
để cán bộ biết lãnh đạo theo tư tưởng Hồ Chí Minh chính là cách thiết thực để
góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng nhằm thực hiện thắng
lợi mục tiêu cao cả “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” ở Việt
Nam./.
ĐTT-KBS
0 nhận xét:
Đăng nhận xét