Sự khác nhau căn bản giữa chủ nghĩa xã hội khoa học và chủ nghĩa xã hội không tưởng

 

Chủ nghĩa xã hội khoa học là thuật ngữ được Ph.Ăngghen nêu ra để mô tả các lý thuyết về kinh tế-chính trị-xã hội do C.Mác và ông sáng tạo. Đây là học thuyết khoa học và cách mạng trình bày một cách có hệ thống và nêu bật lên được những điều kiện và tiền đề cho việc xây dựng chủ nghĩa xã hội khoa học, chỉ rõ con đường hiện thực dựa vào khoa học để loại bỏ tình trạng người bóc lột người và xây dựng một xã hội mới đem lại cuộc sống âm no, hạnh phúc thật sự cho mọi người dân.

Chủ nghĩa xã hội khoa học khác hẳn về bản chất và phát triển cao hơn về trình độ, bề rộng và chiều sâu so với chủ nghĩa xã hội không tưởng. Sự khác nhau giữa chủ nghĩa xã hội khoa học và chủ nghĩa xã hội không tưởng cả về cơ sở hình thành, phát triển, nội dung tư tưởng, hình thức biểu hiện, phương thức, điều kiện và khả năng vận dụng trong thực tiễn.

Chủ nghĩa xã hội không tưởng nảy sinh trong xã hội phân chia giai cấp. Tuy nhiên, sự hình thành, biến đổi những tư tưởng xã hội chủ nghĩa không tưởng không dựa trên những tiền đề hiện thực về kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội nên chưa thể phản ánh khách quan, khoa học đời sống xã hội. Chủ nghĩa xã hội không tưởng chưa nhận rõ qui luật vận động khách quan của lịch sử xã hội loài người; chưa thấy được bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản và chưa tìm thấy một lực lượng xã hội có khả năng trở thành người sáng tạo xã hội mới. Vì vậy, chủ nghĩa xã hội không tưởng không thể vạch ra được lối thoát thực sự cho nhân loại khỏi ách áp bức, bóc lột, không thể chỉ ra được lực lượng, con đường, điều kiện, biện pháp đúng đắn để đi đến mục tiêu giải phóng xã hội, giải phóng con người. Chủ nghĩa xã hội không tưởng là những quan điểm, quan niệm thiếu cơ sở hiện thực cho sự luận chứng khoa học; hơn nữa nó không có hệ thống, vì vậy mang tính chung chung, chủ quan và mộng tưởng. Đặc biệt, chủ nghĩa xã hội không tưởng không gắn tư tưởng với hoạt động thực tiễn của quần chúng nhân dân và với hiện thực đời sống xã hội. Do đó, nó còn là một lực cản của tư tưởng và hành động cách mạng của giai cấp công nhân khi các điều kiện kinh tế- xã hội đã biến đổi và yêu cầu phát triển của phong trào công nhân ngày càng cao.

Trái lại, chủ nghĩa xã hội khoa học là hệ thống lý luận khoa học được hình thành và phát triển dựa trên những cơ sở hiện thực. Đó là sự phát triển của nền đại công nghiệp, của lực lượng sản xuất, của khoa học kỹ thuật, công nghệ của chủ nghĩa tư bản và thời đại, của sự biến đổi cơ cấu xã hội - giai cấp sâu sắc với sự ra đời và phát triển của giai cấp tiên tiến, cách mạng đó là giai cấp công nhân; ở sự phát triển mạnh mẽ của phong trào công nhân, đòi hỏi phải có lý luận, cương lĩnh khoa học và cách mạng dẫn đường. Chủ nghĩa xã hội khoa học là sản phẩm của hoạt động lý luận và thực tiễn sáng tạo của C.Mác và Ph.Ăngghen, của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, nó không ngừng được bổ sung và hoàn thiện, phát triển và được vận dụng sáng tạo trong thực tiễn đấu tranh của giai cấp công nhân, của các Đảng cộng sản, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Nhờ nhận thức được qui luật phát triển của chủ nghĩa tư bản, làm sáng tỏ sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân, chủ nghĩa xã hội khoa học đã luận chứng khoa học các qui luật và tính qui luật chính trị - xã hội, những con đường, điều kiện, biện pháp, chỉ ra những nguyên tắc hoạt động cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trên thế giới để thực hiện sự chuyển biến từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa cộng sản. Đó là những nguyên lý khoa học chặt chẽ và triệt để cách mạng, đòi hỏi phải được vận dụng sáng tạo trong những điều kiện lịch sử cụ thể.

Thực tế lịch sử đã chứng tỏ ở đâu và lúc nào nếu trung thành, bảo vệ, vận dụng và phát triển sáng tạo các nguyên lý chủ nghĩa xã hội khoa học phù hợp với điều kiện lịch sử của dân tộc và thời đại thì sự nghiệp cách mạng của giai cấp công nhân giành được thắng lợi. Trái lại, việc xa rời, phủ nhận hoặc vận dụng một cách giáo điều các nguyên lý của chủ nghĩa xã hội khoa học thì sự nghiệp cách mạng sẽ bị tổn thất khó lường. Điều đó chứng tỏ, chủ nghĩa xã hội khoa học đòi hỏi phải luôn luôn kết hợp giữa lý luận và thực tiễn cách mạng, giữa nhân tố chủ quan phù hợp với điều kiện khách quan, giữa sự kiên định, trung thành với các nguyên lý phổ biến và sự vận dụng sáng tạo, phát triển các nguyên lý đó trước những biến đổi mới của cuộc sống./.