PHÁT HUY DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA TRONG QUÂN ĐỘI TA

  

  Dân chủ xã hội chủ nghĩa (XHCN) có vai trò to lớn đối với việc củng cố tổ chức, phát huy nhân tố con người, tích cực hoá hoạt động của họ trong các phong trào cách mạng. Vì vậy, phát huy dân chủ XHCN nói chung và trong quân đội nói riêng là vấn đề có tính nguyên tắc trong xây dựng quân đội ta.

Dân chủ XHCN là thuộc tính bản chất của quân đội ta, những giá trị dân chủ XHCN được thể hiện sinh động trong các quan hệ, hoạt động, tổ chức quân đội. Sự nghiệp xây dựng quân đội ta nói chung, quá trình nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội ta nói riêng, luôn đòi hỏi phải phát huy dân chủ XHCN. Phát huy dân chủ XHCN trong quân đội không phải là một khái niệm trừu tượng, mà có nội dung toàn diện, cụ thể. Phát huy dân chủ XHCN trong quân đội là một hình thức biểu hiện đặc thù của phát huy dân chủ XHCN trong lĩnh vực hoạt động quân sự.

  Các giá trị của dân chủ XHCN có nội dung toàn diện, do tính chất đặc thù của tổ chức quân sự quy định. Các giá trị của dân chủ XHCN thể hiện ở các nội dung cơ bản sau:

  - Dân chủ về chính trị, mọi quân nhân, công nhân viên chức quốc phòng được quán triệt và chấp hành đường lối, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, nghị quyết của các cấp uỷ Đảng, chỉ thị, mệnh lệnh của cấp trên và nhiệm vụ của đơn vị. Quá trình tham gia vào các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị, cán bộ, chiến sĩ có quyền đề đạt tâm tư nguyện vọng chính đáng của cá nhân; được tôn trọng quyền công dân và nhân cách; được đóng góp ý kiến phê bình về sự lãnh đạo của tổ chức đảng, công tác quản lý điều hành của chỉ huy và phẩm chất đạo đức của cán bộ, đảng viên; được bình xét khen thưởng, kỷ luật, phát hiện, báo cáo những hành vi vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội.

  - Dân chủ về quân sự và chuyên môn, mọi quân nhân đều được thảo luận nắm vững các nhiệm vụ, mệnh lệnh, ý định, quyết tâm và kế hoạch tổ chức thực hiện của chỉ huy. Tham gia ý kiến và hiến kế vào các biện pháp thực hiện nhiệm vụ, chấp hành kỷ luật và có trách nhiệm thực hiện chỉ thị mệnh lệnh của người chỉ huy theo chức trách, nhiệm vụ của mình.

  - Dân chủ về kinh tế, mọi quân nhân đều được biết về quyền lợi, tiêu chuẩn, chế độ được hưởng về vật chất, văn hoá tinh thần, các khoản thu từ tăng gia sản xuất, sử dụng quỹ vốn, chính sách khi ra quân, về hưu... có quyền kiểm tra, giám sát việc bảo đảm tiêu chuẩn chế độ của mình. Các chế độ, tiêu chuẩn đều phải được công khai theo quy định.

Như vậy, dân chủ XHCN trong quân đội cũng bảo đảm sự tham gia của các quân nhân vào các lĩnh vực, hoạt động của quân đội với tư cách là người làm chủ thật sự. Sự tham gia đó trên cơ sở sự bình đẳng về chính trị giữa cán bộ và chiến sĩ... Đó cũng là những giá trị của dân chủ XHCN trong quân đội. Nó phản ánh tính ưu việt, giá trị nhân đạo, nhân văn, tiến bộ của dân chủ trong quân đội ta. Tuy nhiên, tổ chức và hoạt động của quân đội có tính đặc thù, những giá trị của dân chủ XHCN trong quân đội được thể hiện với nét riêng của nó. Đó là việc vừa bảo đảm quyền làm chủ của cán bộ, chiến sĩ, vừa phù hợp với yêu cầu bí mật quân sự.

  Động lực của phát huy dân chủ XHCN là ở việc thực hiện các nội dung dân chủ ấy. Cũng như các tổ chức xã hội khác, động lực chính trị tinh thần của phát huy dân chủ XHCN trong quân đội được kết hợp chặt chẽ với động lực từ lợi ích vật chất. Tuy nhiên, lao động quân sự gắn liền với sự hy sinh, thì không có sự đãi ngộ về vật chất nào có thể bù đắp được sự hy sinh đó. Trong khi không xem nhẹ khuyến khích về vật chất, thì động lực chính trị tinh thần là nhân tố quyết định sức mạnh chiến đấu của quân đội. Chỉ có trên cơ sở giác ngộ chính trị, ý thức, năng lực làm chủ cao, cán bộ, chiến sĩ mới có nhận thức đúng đắn về bạn và thù, không mơ hồ giai cấp, không lẫn lộn phải, trái, luôn nêu cao tinh thần cảnh giác, quyết chiến và quyết thắng mọi kẻ thù xâm lược. Vì vậy, phát huy dân chủ XHCN, đặc biệt dân chủ trên lĩnh vực chính trị là cơ sở trực tiếp để nâng cao sức mạnh chiến đấu trên mặt trận chính trị - tư tưởng, trong cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc hiện nay, để bảo vệ chính quyền, chế độ mới.

Phát huy dân chủ XHCN trong quân đội là quá trình làm cho những tư tưởng về dân chủ XHCN có vai trò ngày càng tăng đối với phát triển phẩm chất, năng lực làm chủ của cán bộ, chiến sĩ. Để tích cực hoá hoạt động của cán bộ, chiến sĩ phải nâng cao giác ngộ về dân chủ XHCN. Quá trình đó liên quan trực tiếp đến giáo dục chính trị tư tưởng trong quân đội. Chất lượng, hiệu quả của giáo dục dân chủ XHCN là cơ sở cho phát huy dân chủ XHCN trong quân đội. Trong thời kỳ quá độ lên CNXH, những giá trị của dân chủ tư sản và của XHCN luôn là trọng tâm của cuộc đấu tranh trên lĩnh vực chính trị tư tưởng. Dân chủ XHCN không thể phát huy khi tư tưởng về nó không được cán bộ, chiến sĩ nhận thức đầy đủ. Khi cán bộ, chiến sĩ không nhận thức được sự khác nhau căn bản giữa dân chủ tư sản và dân chủ XHCN, không thấy được tính ưu việt và sự hơn hẳn về trình độ phát triển của dân chủ XHCN so với dân chủ tư sản thì không tích cực hoá được hoạt động của các quân nhân. Như vậy, phát huy dân chủ XHCN trong quân đội là quá trình chuyển hoá những giá trị của dân chủ XHCN vào phát triển phẩm chất, năng lực làm chủ và củng cố niềm tin, ý chí của cán bộ chiến sĩ trong hoạt động.

Phát huy dân chủ XHCN trong quân đội là quá trình vừa tạo ra môi trường dân chủ lành mạnh, vừa đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ phải phát huy quyền làm chủ của mình. Quá trình này gắn liền với việc không ngừng củng cố các mối quan hệ cơ bản của quân đội và tuân thủ, vận dụng sáng tạo những nguyên tắc, cơ chế dân chủ XHCN phù hợp với tổ chức, hoạt động của quân đội. Việc củng cố các quan hệ giữa Đảng và quân đội, giữa quân đội và nhân dân, giữa cán bộ và chiến sĩ trên tình hữu ái giai cấp sẽ bảo đảm cho các quan hệ bình đẳng về chính trị giữa các quân nhân được thực hiện. Cùng với nó là việc tuân thủ, vận dụng sáng tạo các nguyên tắc, cơ chế làm chủ XHCN sẽ bảo đảm cho dân chủ XHCN trong quân đội giữ vững bản chất GCCN, thiết chế dân chủ XHCN được vững chắc, tổ chức quân đội mang đặc trưng, nội dung dân chủ XHCN sâu sắc. Đó là quá trình tạo ra môi trường dân chủ lành mạnh, những giá trị dân chủ XHCN được khẳng định, nẩy nở trên thực tế.

  Phát huy dân chủ XHCN trong quân đội là quá trình không ngừng đáp ứng những nhu cầu về dân chủ của cán bộ, chiến sĩ. Con người dù được sống và hoạt động ở lĩnh vực nào đều có nhu cầu về dân chủ. Mặc dù hoạt động trong lĩnh vực quân sự, những nhu cầu về dân chủ của cán bộ, chiến sĩ vẫn không ngừng nâng cao cùng với sự phát triển của xã hội. Quân đội ta là quân đội dân chủ, cán bộ, chiến sĩ không phải là người đánh thuê, họ là chủ nhân của quân đội, có nhu cầu chính đáng về dân chủ. Sự thống nhất giữa quyền và nghĩa vụ trong chế độ ta và quân đội ta quy định nhu cầu về dân chủ, về quyền lợi, quyền làm chủ cũng như nhu cầu thực hiện nghĩa vụ của mỗi quân nhân đều chính đáng như nhau. Quá trình đáp ứng nhu cầu về dân chủ cho cán bộ, chiến sĩ là động lực chính trị to lớn đối với tính tích cực tự giác của họ. Khi cán bộ, chiến sĩ được hưởng ngày càng nhiều thành quả của dân chủ XHCN đem lại thì sức mạnh từ nhân tố con người được nhân lên gấp bội.

  Phát huy dân chủ XHCN trong quân đội còn là quá trình làm cho những giá trị dân chủ XHCN lớn mạnh, trở thành bao trùm, phổ biến trong các quan hệ, hoạt động của quân đội. Những giá trị dân chủ XHCN trong quân đội không thể nẩy nở, phát huy nếu không đẩy lùi, chiến thắng những hiện tượng tiêu cực, tàn dư lạc hậu của xã hội cũ và sự xâm nhập của dân chủ tư sản vào quân đội. Trong thời kỳ quá độ lên CNXH luôn có sự đấu tranh giữa giá trị dân chủ tư sản và dân chủ XHCN giữ địa vị thống trị trong đời sống tinh thần xã hội. Đặc biệt hiện nay, CNĐQ và các thế lực thù địch tìm mọi cách tuyên truyền giá trị dân chủ tư sản vào xã hội và quân đội, phát huy dân chủ XHCN trong quân đội là quá trình làm cho những giá trị dân chủ XHCN phát triển trở thành bao trùm, phổ biến trong đời sống quân đội để những hiện tượng tiêu cực không có mảnh đất hiện thực tồn tại. Đó là quá trình đấu tranh khắc phục đẩy lùi tư tưởng dân chủ tư sản đang hàng ngày, hàng giờ lây nhiễm vào đời sống quân đội.

Phát huy dân chủ XHCN trong quân đội có vai trò cực kỳ to lớn đối với tích cực hoá hoạt động của cán bộ, chiến sĩ, củng cố tổ chức, nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội. Vì thế phát huy dân chủ XHCN trong quân đội không thể tách rời với quá trình tăng cường kỷ luật trong quân đội ta./.

ĐHQ-H2