BIỂU HIỆN CỦA SỰ XÂM LĂNG VĂN HÓA ĐỐI VỚI THẾ HỆ TRẺ

 

Sự xâm lăng văn hóa từ nước ngoài dường như phổ biến hơn và các phương thức xâm lăng thậm chí còn đa dạng hơn. Trong bối cảnh Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), một số hiệp định thương mại tự do (FTA) của thế hệ mới và xu hướng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự phát triển mạnh của mạng điện tử, mạng xã hội, sẽ ngày càng có nhiều thiết bị thông minh kết nối mạng. Do đó, lĩnh vực của xâm lăng văn hóa ngày càng rộng và các phương thức tác động ngày càng đa dạng, thay đổi. Đặc biệt là đối với thế hệ trẻ, những người thích khám phá cái mới, thích thể hiện cái tôi của mình nhưng lại chưa đủ trải nghiệm, chín chắn để phân biệt đâu là những giá trị tích cực, đâu là giá trị tiêu cực mà mạng xã hội mạng lại. Do đó nhận diện biểu hiện hiện “xâm lăng văn hóa” là hết sức cần thiết. Đặc điểm của hiện tượng “xâm lăng văn hóa” có thể khái quát trên các khía cạnh sau:

Một là, các cường quốc tiến hành xâm lăng văn hóa có đối tượng và mục đích rõ ràng. Xâm lăng văn hóa có đối tượng và mục đích rõ ràng, có quan hệ mật thiết với chiến lược “diễn biến biến hòa bình” của Hoa Kỳ và một số cường  quốc phương Tây, “sức mạnh mềm văn hóa”, “tham vọng trỗi dậy” của Trung Quốc và một số cường quốc phương Đông.

Đối tượng mà các thế lực thù địch hướng tới là Nhân dân, trước hết là lớp học sinh, sinh viên, thanh niên đang trong quá trình phát triển và hoàn thiện nhân cách, bản lĩnh chưa vững vàng, còn ít kinh nghiệm sống. Các thế lực thù địch cố gắng đưa những thứ suy đồi như tôn thờ tiền bạc và chủ nghĩa cá nhân  của phương Tây; khơi dậy lối suy nghĩ chỉ lo “cái tôi” mà quên đạo nghĩa, quay lưng lại với truyền thống và những giá trị hiện hữu tốt đẹp của dân tộc; đặc biệt vào các trường học, để trí thức trẻ, học sinh, sinh viên từ bỏ truyền thống cách mạng, các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Ở một góc độ khác, chúng ra sức tuyên truyền về các vương triều phong kiến phương Đông (Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan…) và xuyên tạc sự thật lịch sử. Chúng ra sức công kích chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nỗ lực tôn vinh và quảng bá lối sống phương Tây cùng các giá trị nhân quyền và dân chủ, đồng thời tác động đến cách sống của người dân, để họ dần chấp nhận và theo đuổi các giá trị phương Tây. Chúng ra sức xuyên tạc chủ nghĩa yêu nước Việt Nam; phủ nhận giá trị của hai cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc xâm lược trước đây và sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc của dân tộc hiện nay; đánh đồng chính nghĩa và phi nghĩa, làm lẫn lộn vai trò của những chiến sĩ cách mạng chân chính với những kẻ cướp nước, bán nước. Chúng cố gắng làm cho người dân, thanh niên có ý chí yếu, dễ dàng bị chinh phục và đồng hóa trước sự tấn công của văn hóa nước ngoài và làm lung lay niềm tin của họ vào chủ nghĩa xã hội.

Đối tượng mà các thế lực thù địch hướng tới là các văn nghệ sĩ trẻ, tác giả trẻ, nhà báo trẻ. Chúng ra sức tuyên truyền đề cao chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa cơ hội trong văn hóa - văn nghệ; dùng mọi thủ đoạn để kích động, lôi kéo, lung lạc đội ngũ nhà văn, nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực văn học - nghệ thuật;  thực hiện âm mưu ly gián về nhân tâm, tư tưởng và chia rẽ về tổ chức, lôi kéo văn nghệ sĩ đi theo các trào lưu tư tưởng văn hóa phương Tây, đào sâu “tự do, dân chủ” trong sáng tác, “xét lại” những nhân vật mà trước đây Đảng và Nhà nước ta nhận định có “vấn đề chính trị”, “xét lại” những tác phẩm trước đây  được nhận định là sản phẩm văn hóa đồi trụy, phản động, mê tính dị đoan,... Chúng tuyên truyền các giá trị văn hóa phương Tây; phủ nhận tính giai cấp, tính Đảng của văn hóa - văn nghệ và đòi tách lĩnh vực này ra khỏi đời sống chính trị - xã hội của đất nước. Thậm chí, họ còn dùng những tác phẩm văn học, nghệ thuật để tạo cớ gây áp lực đòi “nhân quyền”, kích động bạo lực và lối sống thực dụng, dung tục, hòng làm phai mờ những giá trị đạo đức tốt đẹp của con người Việt Nam. Mục đích cuối cùng của hoạt động tuyên truyền của họ là thay đổi lý  tưởng và niềm tin của mọi người và triệt để “tẩy não” mọi người về mặt tinh  thần.

Hai là, các kênh xâm lăm văn hóa rất đa dạng. Trong sự đa dạng của các sản phẩm văn hóa do văn hóa phương Tây mang đến cho chúng ta. Việc xâm lăng văn hóa do các nước phương Tây do Hoa Kỳ thực hiện chống lại đất nước  ta liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau như phát thanh, truyền hình, phim  ảnh, xuất bản, thương mại, quảng cáo,… nhằm chiếm thị trường văn hóa của Việt Nam. Các lễ hội nước ngoài phổ biến cũng đã có tác động đến suy nghĩ của học sinh, sinh viên, thanh niên mà không thể bỏ qua như: “Halloween” (Lễ hội hóa trang), “Valentine” (Ngày lễ tình nhân), “Sydney Mardi Gras” (Lễ hội của cộng đông LGBT), “Ngày cá tháng tư”,… Ngày lễ tình nhân của phương Tây rất được giới trẻ nước ta ưa chuộng, trong khi các lễ hội truyền thống ở nước ta lại rất khó thu hút sự đón nhận từ thanh niên. Thanh niên cho rằng lễ hội nước ngoài hấp dẫn và sôi động hơn, nhưng đằng sau sự vui nhộn và náo nhiệt đang thực sự chấp nhận văn hóa phương Tây. Không chỉ là cuộc xăm lăng văn hóa của các nước phương Tây mà đó là từ các nước phương Đông như Trung Quốc với các thể loại “truyện ngôn tình”, “truyện đô thị”, “truyện quan trường”, các thể loại phim, truyện với nội dung “trọng sinh” (thể loại truyện mà nhân vật chính vì một lý do nào đó chết đi rồi “đầu thai” vào kiếp khác nhưng vẫn giữ lại được kí ức của mình ở kiếp trước, với những năng lực đặc biệt),… Điều này thật xa lạ với cốt cách văn hóa của dân tộc Việt Nam và chủ nghĩa duy vật biện chứng mà chúng ta đang vận dụng trong quá trình xây dựng và thực hiện đường lối đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Ba là, các phương tiện xâm lăng văn hóa được ứng dụng công nghệ tiên tiến. Các nước dựa vào công nghệ cao của họ, đặc biệt là công nghệ vệ tinh và lợi thế công nghệ thông tin, để kiểm soát nhiều phương thức phổ biến thông tin mới như Internet và hiện đại hóa nhanh chóng các phương tiện xâm lăng văn hóa. Khuôn viên trường học là điểm lưu ý tích cực nhất trên Internet, cộng với sự tò mò mạnh mẽ của học sinh, sinh viên đặc biệt là thế hệ Z (những người sinh từ năm 1997 trở đi). Với đặc tích hiểu biết về công nghệ cao, thế hệ Z họ thích trải nghiệm những điều mới và hẳn nhiên điều này khiến cho sự lan truyền văn hóa nước ngoài trên Internet ngày càng ảnh hưởng, và các phương pháp xâm nhập có tính chất tiên tiến nhất định.

Bốn là, sự xâm lăng văn hóa có tính “che chắn kín đáo”. Sản phẩm văn hóa và thiết chế văn hóa mang tinh thần văn hóa và truyền thống văn hóa, bao gồm cả quan điểm sống và định hướng giá trị, vì vậy thưởng thức văn hóa khác với các dịch vụ, hàng hóa thông thường và tác động của nó đối với con người đi vào chiều sâu, khó có thể định lượng được. Khi người dân thưởng thức các bộ phim, bộ phim truyền hình, bài hát, điệu múa, phim, âm nhạc hoặc tham gia vào các trò chơi điện tử trên máy tính, điện thoại thông minh, họ cũng chấp nhận và nhận ra những ý nghĩa tư tưởng, lối sống và phong tục văn hóa đa dạng của họ và vô tình họ bị ảnh hưởng. Hơn nữa, chức năng giáo dục của văn hóa là tiềm ẩn và lâu dài, tác động của nó thậm chí còn sâu rộng hơn.

Năm là, sự xâm lăng văn hóa diễn ra phổ biến và toàn cầu. Khi toàn cầu hóa trở thành xu thế phát triển thì “bá quyền văn hóa và xâm lăng văn hóa”, với tư cách là sự phát triển văn hóa toàn cầu tạo nên mất cân bằng, ảnh hưởng đến quá trình “đa dạng hóa” văn hóa thế giới. Các nước phương Tây do Hoa Kì đứng đầu cho rằng chỉ có văn hóa của các nước và dân tộc tiên tiến phương Tây mới là trung tâm và hình mẫu của văn hóa thế giới, còn văn hóa của các quốc gia “lạc hậu” không thuộc phương Tây thường được coi là “văn hóa cận biên” và “văn hóa dốt nát”. Thế giới nghệ thuật phương Tây nuôi dưỡng và phát triển những tác phẩm mang màu sắc chính trị và biểu hiện biến dạng văn hóa phù hợp với định hướng tư tưởng của chính nó. Thiết lập cái gọi là “tiêu chuẩn nghệ thuật quốc tế” và sử dụng tiêu chuẩn nghệ thuật này để tác động đến việc sáng tạo và lao động của hầu hết các nghệ sĩ đương đại. Dưới ngọn cờ “tự do hóa về kinh tế”, “dân chủ hóa về chính trị”, “hội nhập văn hóa”, các cường quốc tư bản đã không ngừng củng cố chiến lược tư tưởng, truyền bá các giá trị tư bản chủ nghĩa vào các nước xã hội chủ nghĩa và các nước đang phát triển trên quy mô lớn và  sau đó đạt được các mục tiêu chính trị thông qua sự xâm lăng này.

Để giữ gìn và phát huy nền văn hóa Việt Nam luôn là những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu mà mỗi người dân Việt Nam, thanh niên, đặc biệt là những cán bộ đoàn, những tài năng trẻ trong lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật đều phải đồng lòng, đồng sức thực hiện, từ đó hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng vào năm 2045, “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” như ước nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh và tinh thần Đại hội XIII của Đảng ta.