Khái niệm chính trị được hình thành đồng thời với sự xuất hiện của nhà nước. Trong lịch sử xã hội, nói đến chính trị là nói đến lĩnh vực hoạt động duy trì địa vị và thực thi quyền lực của tầng lớp cai trị quốc gia.
Ở Trung Hoa cổ đại, chính
trị là hoạt động của bộ máy cai trị nhằm duy trì địa vị của tầng lớp cầm quyền
và công việc đảm bảo sự ổn định của quốc gia. Nội dung của tư tưởng chính trị
bao gồm hai đường lối chính trị cơ bản là “Đức trị” và “Pháp trị”. Đường lối “Đức
trị” nhấn mạnh nguyên tắc “Vi chính dĩ đức”, nghĩa là làm chính trị bằng đức, lấy
đức cai trị xã hội; đường lối “Pháp trị” nhấn mạnh nguyên tắc “Dĩ pháp trị quốc”,
nghĩa là trị nước bằng luật pháp. Đến nay, những quan điểm này vẫn có ảnh hưởng
nhất định đến đời sống chính trị của một số nước phương Đông.
Ở phương Tây, theo Arixtốt chính trị là một cộng đồng
xã hội - nhà nước thành bang (polis) được hình thành từ xã hội tự nhiên của cộng
đồng các gia đình. Tuy nhiên, khi đời sống xã hội tự nhiên đã chuyển sang đời
sống xã hội của nhà nước thành bang (polis), được tổ chức bởi “cộng đồng chính
trị” (Koinonia politike), thì con người
vừa sống tự nhiên, vừa đồng thời sống trong cộng đồng. Sự biến đổi từ trạng
thái tự nhiên của xã hội sang trạng thái xã hội của một nhà nước chính là cơ sở
hình thành trạng thái chính trị của đời sống con người. Như vậy, trong quan niệm
của Arixtốt, nhà nước thành bang chính là một xã hội được tổ chức trong một chế
độ chính trị, đây cũng chính là cơ sở quy định cho sự phát triển của con người
theo nghĩa là “động vật chính trị”, so với sự tồn tại của con người khi vẫn còn
trong cộng đồng xã hội tự nhiên.
Khi chủ nghĩa Mác - Lênin ra đời, chính
trị với tư cách là một hiện tượng xã hội đặc biệt - thuộc về kiến trúc thượng tầng,
nó chỉ xuất hiện khi xã hội phân chia thành các giai cấp, đồng thời với sự xuất
hiện của nhà nước.
Trên lập trường
của chủ nghĩa duy vật lịch sử, chính trị luôn phải được xem xét trong mối quan
hệ biện chứng với kinh tế, nghĩa là trong mối quan hệ với bản thân quan hệ giữa
các giai cấp có địa vị kinh tế hợp thành chỉnh thể xã hội. Xét về bản chất,
chính trị là quan hệ giữa các giai cấp, “chính trị là biểu hiện tập trung của
kinh tế”[1];
“chính trị là cái kinh tế được cô đọng lại”; “chính trị là sự đấu tranh giữa
các giai cấp”; “Chính trị là sự tham gia vào những
công việc của nhà nước, là việc vạch hướng đi cho nhà nước, là việc xác định
hình thức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của nhà nước”[2]. Như vậy,
quan hệ giữa các giai cấp dựa trên địa vị kinh tế của mình là cơ sở quy định nội
dung và tạo thành nền tảng hết sức quan trọng của chính trị.
Không chỉ dừng lại trong hoạt động kinh tế,
quan hệ giai cấp chỉ trở thành chính trị đúng nghĩa khi chúng là hình thức biểu
hiện của cuộc đấu tranh giành lấy quyền lực nhà nước nhằm đạt tới địa vị thống
trị. Nói cách khác, bất kỳ cuộc đấu tranh giai cấp nào ở trình độ phát triển
cao đều là đấu tranh chính trị. Sự xuất hiện của đảng chính trị đã nói lên sự tưởng
thành của cuộc đấu tranh giai cấp. “Cuộc đấu tranh của các chính đảng là biểu
hiện hoàn chỉnh, đầy đủ và rõ rệt nhất của cuộc đấu tranh chính trị của các
giai cấp”[3].
Tóm lại, chính trị là biểu hiện tập trung của kinh tế, là cơ sở
quy định nội dung trong mối quan hệ giữa các giai cấp, giữa các đảng phái, giữa
các dân tộc, giữa các quốc gia có liên quan tới vấn đề giành, giữ và sử dụng
quyền lực nhà nước. Hoạt động chính trị thực tiễn của các giai cấp, các đảng
phái, các dân tộc, các nhà nước chính là việc hiện thực hoá lợi ích cơ bản của
mình trong mối tương quan với các chủ thể chính trị khác nhằm củng cố cho sự ổn
định của một chế độ nhà nước.
ĐHQ-H1
0 nhận xét:
Đăng nhận xét