Theo quan niệm của C.Mác và Ph.Ăng-ghen, CNXH trước hết và tiêu biểu là sự vận động của đời sống hiện thực theo xu hướng xã hội hóa. Nó đối lập với xu hướng tư nhân hóa của xã hội hiện tồn.
Vậy, biểu hiện của
“xu hướng xã hội hóa trên thực tế” là như thế nào?
Đó là xu hướng
ngày càng tăng lên các mối liên kết xã hội trong sản xuất như hợp tác, liên kết,
phối hợp, phân công trong sản xuất hoặc dịch vụ. Thực tiễn sản xuất ngày càng
mang tính chất xã hội hóa thì cách tổ chức quản lý xã hội cũng buộc ngày càng
phải dân chủ hóa. Theo C.Mác, đây là những xu hướng hiện thực cơ bản cho sự ra
đời của CNXH. Lý tưởng về xây dựng một xã hội trên các nguyên tắc: Công bằng,
bình đẳng, dân chủ, tự do... cũng được xây dựng và hiện thực hóa từ những xu hướng
này.
Thế nhưng, phải đến
thế kỷ 19 thì những nhân tố cho việc định hình xu hướng xã hội hóa trên thực tiễn
mới rõ ràng. Đại công nghiệp hay quá trình công nghiệp hóa hoặc các cuộc cách mạng
công nghiệp là biểu hiện thực tế tiêu biểu nhất cho xu hướng này.
Tính hiện thực của
CNXH thể hiện ở nhiều cấp độ. Chủ nghĩa Mác-Lênin chỉ ra các cấp độ hiện thực
hóa của CNXH như sau:
Cấp độ thứ nhất,
tính hiện thực của CNXH được thể hiện qua những nhân tố, tiền đề mang tính chất
xã hội hóa ngay trong thực tế phát triển của chủ nghĩa tư bản. Điển hình là sự
phổ biến phương thức sản xuất công nghiệp, sự tăng lên các mối liên kết của
nhân loại trong sản xuất, dịch vụ và sự định hình hệ thống pháp luật-công pháp
quốc tế để cùng nhau giải quyết một cách công bằng, bình đẳng những vấn đề của
phát triển hiện đại.
Cấp độ thứ hai,
tính hiện thực của CNXH thể hiện ở những phong trào, trào lưu XHCN hướng tới
công bằng, bình đẳng, dân chủ... Thực chất là những xu hướng vận động, những cuộc
đấu tranh vì tiến bộ xã hội với các mục tiêu hòa bình, độc lập, cùng phát triển
trong dân chủ, công bằng và bền vững.
Cấp độ thứ ba là
thông qua các cuộc cách mạng xã hội, xác lập chế độ dân chủ XHCN, thông qua đó
xác lập quyền làm chủ của nhân dân, chế độ kinh tế XHCN trên cơ sở công hữu những
tư liệu sản xuất chủ yếu, phát triển nền kinh tế, thực hiện nguyên tắc làm theo
năng lực, hưởng theo lao động... Đặc trưng chính trị của chế độ XHCN là giai cấp
công nhân là giai cấp lãnh đạo thông qua vai trò cầm quyền lãnh đạo của đảng cộng
sản, quyền làm chủ của nhân dân được thực hiện thông qua nhà nước XHCN.
Cấp độ thứ tư là sự
xác lập trên thực tế hình thái kinh tế-xã hội cộng sản chủ nghĩa-chủ nghĩa cộng
sản. Một xã hội mới phát triển ở trình độ rất cao cả về sản xuất dịch vụ và tổ
chức quản lý, được xây dựng trên nguyên tắc “làm theo năng lực hưởng theo nhu cầu”,
con người được phát triển tự do, xã hội không còn giai cấp, không còn nhà nước,
môi trường thiên nhiên được bảo vệ bền vững; hòa bình và hữu nghị trở thành
quan hệ phổ biến và tất định trong quan hệ quốc tế. Loài người trên trái đất
này bước vào một giai đoạn phát triển với trình độ mới: Xã hội cộng sản văn
minh.
Phản ánh các cấp độ
phát triển của CNXH hiện thực là lý luận Chủ nghĩa xã hội khoa học của Chủ
nghĩa Mác-Lênin. Hiện thực hóa lý luận này tiêu biểu nhất là quá trình xây dựng
CNXH hiện thực trên thế giới mà khởi đầu là Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917
và các xu hướng đi lên CNXH hơn 100 năm qua. Trải qua khá nhiều thăng trầm,
tính hiện thực của CNXH vẫn được thể hiện trên nhiều phương diện và cấp độ.
CNXH hiện diện ở
nhiều quốc gia là minh chứng khách quan
Ở cấp độ là những
nhân tố, tiền đề mang tính chất xã hội hóa, cùng với các cuộc cách mạng công
nghiệp đang nối tiếp nhu cầu thúc đẩy xu hướng này, khiến cho sản xuất, dịch vụ,
tiêu dùng ngày càng gắn bó. Cùng với đó là các biểu hiện mới của xã hội hóa hiện
đại, như: Toàn cầu hóa, phân công và hợp tác lao động quốc tế, sự hình thành
các chuỗi giá trị toàn cầu là một dây chuyền sản xuất, kinh doanh theo phương
thức toàn cầu hóa, trong đó có nhiều nước tham gia vào các công đoạn khác nhau
từ thiết kế, chế tạo, tiếp thị đến phân phối và hỗ trợ người tiêu dùng. Các
liên kết hợp tác, đồng thuận giữa nhiều nước trong quản trị để giải quyết các vấn
đề toàn cầu cũng ngày càng được phát triển và hoàn thiện. Tất cả xác định rằng,
xu thế xã hội hóa hiện nay đang rất mạnh mẽ.
Ở cấp độ là những
xu hướng, trào lưu XHCN hướng tới công bằng, bình đẳng, dân chủ... mà biểu hiện
cụ thể là tìm tới một mô hình tổ chức xã hội khác với chủ nghĩa tư bản. Đó là sự
phủ định kiểu tổ chức xã hội “lấy lợi nhuận làm mục tiêu tối thượng, coi chiếm
hữu của cải và tiêu dùng vật chất ngày càng tăng làm thước đo văn minh, lấy lợi
ích cá nhân làm trụ cột của xã hội”-như nhận định của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
trong bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về CNXH và con đường đi lên
CNXH ở Việt Nam”.
Ở cấp độ là chế độ
XHCN, sau cuộc khủng hoảng của một mô hình xây dựng CNXH ở Đông Âu và Liên Xô
(1989-1991), nhiều nước vẫn giữ vững chế độ XHCN, tiến hành cải cách đổi mới và
đã đạt được nhiều thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử. CNXH hiện thực đang là
thực tế ở nhiều quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Cuba... Ở những quốc
gia này, tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ đã và đang gắn liền với tiến bộ và công bằng
xã hội.
Những “mảnh ghép”
tốt đẹp đang định hình xã hội tương lai
Điều khá thú vị
là, một số “mảnh ghép” của xã hội tương lai-chủ nghĩa cộng sản, cũng đang dần
xuất hiện trên nhiều lĩnh vực của đời sống hiện nay. Chế độ tự quản của các cộng
đồng dân cư, cái mà C.Mác cho rằng sẽ thay thế cho nhà nước trong xã hội cộng sản,
hiện nay cũng đã xuất hiện ở nhiều nước trong một số lĩnh vực quản trị xã hội.
Giáo sư Klaus Schwab, Chủ tịch Diễn đàn Kinh thế thế giới và cũng là tác giả của
khái niệm “cách mạng công nghiệp 4.0” nhận định rằng: Hiện nay chúng ta đã có
chủ nghĩa cộng sản về thông tin! Hàm ý của ông phản ánh một thực tế là hiện
nay, nếu bạn có phương tiện nối mạng, nếu bạn có nhu cầu tìm hiểu, chỉ cần tra
một từ khóa vào công cụ tìm kiếm, sẽ có ngay hàng triệu thông tin và gần như
hoàn toàn miễn phí! Ngay ở Việt Nam, trong nền kinh tế thị trường hiện nay, rất
nhiều hành động thiện nguyện tự giác cũng phản ánh lối tư duy và hành động của
con người trong xã hội tương lai: “Bánh mì miễn phí”, “nước uống miễn phí”, “dịch
vụ sửa xe miễn phí”...
Chúng ta có thể
coi những ví dụ trên là những “mảnh ghép” của hiện thực đang định hình cho xã hội
tương lai-xã hội cộng sản chủ nghĩa.
Như vậy, với một
cách nhìn khoa học, chúng ta có thể khẳng định CNXH vẫn đang là một thực tế với
nhiều cấp độ trên thế giới hiện nay. Thực tế đó đang biểu hiện rất sinh động,
có sức hấp dẫn mạnh mẽ với nhân loại. Thế giới đang đi lên CNXH với nhiều con
đường, cách thức khác nhau. Như lời C.Mác và Ph.Ăng-ghen: “Đối với chúng ta, chủ
nghĩa cộng sản không phải là một trạng thái cần phải sáng tạo ra, không phải là
một lý tưởng mà hiện thực phải khuôn theo. Chúng ta gọi chủ nghĩa cộng sản là một
phong trào hiện thực, nó xóa bỏ trạng thái hiện nay. Những điều kiện của phong
trào ấy là do những tiền đề hiện đang tồn tại đẻ ra”.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét