Quốc hiệu là
tên gọi chính thức của một quốc gia có chủ quyền hoàn toàn gắn với một thể chế
chính trị được lựa chọn khách quan bởi lịch sử. Tiêu ngữ “Độc lập - Tự do - Hạnh
phúc” ghi dưới Quốc hiệu Việt Nam từ 1945 đến nay (từ Việt Nam Dân chủ cộng hòa
sang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) vẫn không thay đổi nội dung và hình thức
trình bày; chỉ càng ngày càng được nhận thức đầy đủ bản chất và ý nghĩa lịch sử
thiêng liêng, trọng đại.
Tại Sắc lệnh Luật
số 50 ngày 9/10/1945, lần đầu tiên 6 chữ “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” đứng
trang trọng giữa đầu trang Sắc lệnh.
Năm 1947, khi Bộ
trưởng Bộ Thuộc địa Pháp hỏi mong muốn điều gì, Nguyễn Ái Quốc trực diện đối
đáp thẳng: “Cái mà tôi cần nhất trên đời là: Đồng bào tôi được tự do, Tổ quốc
tôi được độc lập” và năm 1920, Nguyễn Ái Quốc đến với Chủ nghĩa Lênin, tìm thấy
con đường cách mạng vô sản cũng từ khát khao “Tự do cho đồng bào tôi, độc lập
cho Tổ quốc tôi, đấy là tất cả những điều tôi muốn, đấy là tất cả những điều
tôi hiểu”.
“Độc lập” là giải
phóng dân tộc khỏi ách nô lệ. “Độc lập” ở Việt Nam trong Cách mạng tháng Tám
năm 1945 “đã giải phóng đồng bào ta ra khỏi chế độ quân chủ chuyên chế và xiềng
xích thực dân... xây dựng cho nhân dân ta cái nền tảng Dân chủ Cộng hoà và thống
nhất độc lập”. “Độc lập” ấy của toàn dân tộc sau khi giành được đã nêu cao ý
chí quyết tâm “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định
không chịu làm nô lệ”; dù “Chiến tranh có thể kéo dài 5 năm, 10 năm, 20 năm hoặc
lâu hơn nữa. Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố, xí nghiệp có thể bị tàn
phá, song nhân dân Việt Nam quyết không sợ! Không có gì quý hơn độc lập, tự do.
Đến ngày thắng lợi, nhân dân ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to
đẹp hơn!”
Nhưng “Độc lập”
không tách biệt với “Tự do”, “Hạnh phúc” mà phải gắn liền một cách hữu cơ và biện
chứng với nhau như những điều kiện và mục tiêu tối thượng. Trong Thư gửi UBND
các kỳ, tỉnh, huyện và làng (17/10/1945), Hồ Chủ tịch nói rõ “Ngày nay, chúng
ta đã xây dựng nên nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Nhưng nếu nước độc lập mà
dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”. Phát
biểu tại cuộc họp đầu tiên của Ủy ban Nghiên cứu kế hoạch kiến quốc
(10/1/1946), Người lý giải: “Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ
chết đói, chết rét, thì tự do, độc lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá
trị của tự do, của độc lập khi mà dân được ăn no, mặc đủ”.
“Tự do” và “Hạnh
phúc” là kết quả của “Độc lập” nhưng phải là độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội, bởi vì “Chỉ có chủ nghĩa cộng sản mới cứu nhân loại, đem lại cho
mọi người không phân biệt chủng tộc và nguồn gốc sự tự do, bình đẳng, bác ái,
đoàn kết, ấm no trên quả đất, việc làm cho mọi người và vì mọi người, niềm vui,
hòa bình, hạnh phúc”.
Nói “Tự do” và
“Hạnh phúc” là nói đến người dân được hưởng đầy đủ đời sống vật chất và tinh thần
do Chính phủ chăm lo và bản thân mỗi con người biết mưu cầu chính đáng. “Tự do”
và “Hạnh phúc” cơ bản nhất, tối thiểu nhất theo cách nói của Hồ Chí Minh là “đồng
bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”; người dân từ chỗ có ăn,
có mặc, được học hành đến chỗ ăn ngon, mặc đẹp, đời sống sung túc và cống hiến…
Điều đó trong chế độ dân chủ cộng hòa thì mỗi người dân được pháp luật đảm bảo
điều kiện trong việc tự cải thiện đời sống riêng của mình, phát huy tính độc lập
cá nhân và phát triển toàn diện; việc mưu cầu hạnh phúc và đem lại phúc lợi xã
hội cho con người trở thành quyền công dân, mỗi người dân và toàn xã hội đều có
nghĩa vụ và trách nhiệm chung. Như thế ta hiểu tại sao 6 chữ “Độc lập - Tự do -
Hạnh phúc” cần có gạch nối 3 từ không thể tách biệt, như là điều kiện và mục
đích của nhau vậy. Kể từ năm 1945, đó là nhiệm vụ và quyền lợi của “tất cả đồng
bào Việt Nam, không phân biệt gái trai, già trẻ, giàu nghèo, tôn giáo, chủng tộc,
cùng nhau đoàn kết để giữ vững nền độc lập và mưu cầu hạnh phúc tự do”.
Càng tiến xa
hơn trong dòng chảy lịch sử, chúng ta càng thấy rõ tầm chiến lược nhưng rất thiết
thực của mục tiêu-đích đến-khát vọng của dân tộc, dân quyền và dân sinh; càng
hiểu thêm bản Tuyên ngôn Độc lập được mở đầu bằng “Lời bất hủ”: “Tất cả mọi người
đều sinh ra bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được,
trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh
phúc”; càng hiểu thấu đời người - như Chủ tịch Hồ Chí Minh “chỉ có một sự ham
muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta
được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học
hành”. Và cả 8 mục tiêu chung trong Tuyên bố Thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc
tháng 9/2000 (xóa bỏ tình trạng nghèo cùng cực; đạt phổ cập giáo dục tiểu học;
tăng cường bình đẳng nam nữ và nâng cao vị thế cho phụ nữ; giảm tỉ lệ tử vong ở
trẻ em; tăng cường sức khỏe bà mẹ; phòng chống HIV/AIDS, sốt rét và các bệnh
khác; bảo đảm bền vững về môi trường; thiết lập quan hệ đối tác toàn cầu vì
phát triển) và trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 hôm nay - suy cho cùng
cũng vẫn không ngoài 6 chữ “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” trong di sản Hồ Chí
Minh./.
NXĐ-H4
0 nhận xét:
Đăng nhận xét