CẦN ĐẶC BIỆT QUAN TÂM VÀ COI TRỌNG CÔNG TÁC TỰ PHÊ BÌNH VÀ PHÊ BÌNH

 

Sinh thời, Bác Hồ đặc biệt quan tâm và coi trọng công tác tự phê bình và phê bình, vì nó là “vũ khí sắc bén” để đấu tranh phòng, chống “giặc nội xâm”, nhất là chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại, các tiêu cực, tệ nạn xã hội và tiến hành xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh.

Trong tác phẩm “Đường Kách mệnh” viết năm 1927, lần đầu tiên, Bác Hồ bàn về tư cách người cách mạng với thực hiện nguyên tắc tự phê bình và phê bình, hàm chứa những nội dung giáo dục chính trị - đạo đức và định hướng cách mạng rất sâu sắc. Bác dạy rằng “nhân vô thập toàn”, nghĩa là ở đời, chẳng có ai là tuyệt đối tốt, cũng chẳng có ai là hoàn toàn xấu mà ở mỗi người, có nhiều điểm tốt và cũng có một số điểm chưa tốt, cần phải nhận thức đúng để có biện pháp khắc phục, trở thành người tốt hơn. Bác yêu cầu cán bộ, đảng viên, chiến sĩ phải tự đánh giá, hiểu đúng điểm mạnh, yếu của bản thân, từ đó biết “sửa lỗi của mình… có lòng bày vẽ cho người”.

Nếu tính từ tác phẩm đầu tiên là “Đường Kách mệnh” cho đến tác phẩm cuối cùng là bản “Di chúc”, Bác đã công bố hơn 200 bài viết, bài nói về xây dựng Đảng và hơn 120 bài nói, bài viết khác có liên quan đến vấn đề tự phê bình và phê bình. Bác coi tự phê bình và phê bình là phương pháp hữu hiệu để giữ vững khí tiết người cách mạng, là phương pháp thể hiện phẩm chất người “đầy tớ trung thành” của nhân dân.

Bác quan niệm: “Phê bình là nêu ưu điểm và vạch khuyết điểm của đồng chí mình. Tự phê bình là nêu ưu điểm và vạch khuyết điểm của mình. Tự phê bình và phê bình phải đi đôi với nhau. Mục đích là cho mọi người học lẫn nhau và giúp nhau sửa chữa khuyết điểm”. Vì vậy, tự phê bình phải đi đôi với phê bình. Hai mặt này phải kết hợp chặt chẽ với nhau, không thể tách rời nhau; không nên thiên vị, khuyếch đại một mặt nào. Trong mối quan hệ biện chứng này, tự phê bình được coi là tiền đề, là cơ sở của phê bình. Bác nói: “Trước ta nói phê bình và tự phê bình, bây giờ phải nói tự phê bình và phê bình. Nói như thế là chú trọng phê bình mình trước, phê bình người sau”.

Bác căn dặn: “Nói cái xấu phải nói cả cái tốt. Nếu chỉ chuyên nói cái xấu là lệch”. Vì vậy, xem xét, đánh giá sự vật, hiện tượng, nhất là đánh giá con người phải đặc biệt thận trọng, tuyệt đối không được dễ dãi. Mục đích của tự phê bình và phê bình là để tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh hơn, mỗi người tốt hơn. Tự phê bình và phê bình phải đúng mực, phải chỉ ra được mặt ưu điểm và cả mặt khuyết điểm, các mặt ấy đều phải “có lý, có tình”, làm cho người ta “tâm phục, khẩu phục”, thấy ưu điểm là đúng, vui vẻ hơn, làm việc tốt hơn, thấy khuyết điểm cũng là đúng nên cũng vui vẻ, thoải mái nghe, tiếp thu, sửa chữa khuyết điểm để tiến bộ, trưởng thành.

Không nên “yêu thì nói tốt, ghét thì nói xấu”, “bằng mặt nhưng không bằng lòng”; không nên tô hồng, bôi đen hiện thực khách quan, phản ánh sai sự thật. Không nên sử dụng tự phê bình và phê bình để phê phán, chỉ trích, miệt thị nhau; làm cho người ta “mất mặt”, bị nhục tinh thần, thể xác theo nghĩa “vùi dập nhau”, “triệt hạ nhau”; bất luận vì lý do gì thì cũng không nên “giận cá chém thớt”. Theo Bác, khi tự phê bình và phê bình “phải vạch cả ưu điểm và khuyết điểm… phê bình việc làm chứ không phải phê bình người” Trong mọi lúc, mọi nơi, cái tâm của người phê bình phải sáng, cái đức phải cao; tự phê bình và phê bình sẽ kém hiệu quả nếu thiếu cái tâm, cái đức hoặc cái tâm, cái đức không trong, không sáng.

Theo Bác, đã là người cộng sản, dứt khoát không được che đậy, giấu giếm khuyết điểm mà cần công khai phê bình khuyết điểm ấy. Bác cho rằng, “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính”.

Vì lẽ đó, tự phê bình và phê bình cần cho tất cả mọi người ví như họ cần không khí để thở, nước để uống, để rửa mặt hằng ngày.

Bác khẳng định: tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng, mang tính khách quan, có giá trị phổ biến trong quá trình xây dựng, phát triển của Đảng, nhất thiết mọi cán bộ, đảng viên phải tuân thủ nghiêm ngặt, thực hiện đúng quy luật này. Nếu xa rời, làm trái quy luật, Đảng sẽ không thể tồn tại, phát triển; cho nên “Đảng hằng ngày, hằng giờ vận dụng nguyên tắc tự phê bình và phê bình” vì tự phê bình và phê bình đã trở thành chế độ, quy định chặt chẽ ghi trong Điều lệ Đảng, bảo đảm tính pháp lý để mọi tổ chức đảng, mọi cán bộ, đảng viên phải chấp hành tự phê bình và phê bình nghiêm túc.

Theo Bác, tự phê bình và phê bình còn là tiêu chí quan trọng để phân biệt Đảng Cộng sản với các đảng phái chính trị cơ hội, xét lại, cải lương. Xa rời tự phê bình và phê bình là xa rời bản chất Đảng Cộng sản, là nguy cơ gây ra bè phái, sự trì trệ, bảo thủ, là chỗ dựa của sự tồn tại những khuyết điểm, sai lầm, yếu kém, sự chia rẽ, mất đoàn kết trong nội bộ Đảng, tạo kẻ hở để những kẻ xu nịnh, thoái hóa, biến chất tồn tại; bọn cơ hội, xét lại chui vào Đảng, thậm chí, thao túng, lũng đoạn, làm cho Đảng biến chất, thoái hóa, mất sức chiến đấu.

Bác dạy rằng, khi tiến hành tự phê bình và phê bình cần có thái độ khách quan, trung thực, tôn trọng sự thật, không khách sáo, xã giao, không lồng ý muốn cá nhân ích kỷ, hẹp hòi, không vội vàng quy kết, chụp mũ cho đồng chí, đồng đội của mình, phải lấy lòng nhân ái, thành thật mà phê phán đồng chí. Do đó, tự phê bình và phê bình cần công khai, hết sức tránh chuyện “bàn tán xì xào”, trong hội nghị thì “thứ nhất ngồi ỳ, thứ nhì đồng ý, thứ ba ra về” nhưng ngoài hội nghị thì bàn tán râm ran, nói sai sự thật, gây mâu thuẫn, nghi kỵ, hiểu nhầm nhau.

Bác nhấn mạnh: “Phê bình đúng, chẳng những không làm giảm thể diện và uy tín của cán bộ, của Đảng. Trái lại, còn làm cho sự lãnh đạo mạnh mẽ hơn, thiết thực hơn, do đó mà uy tín và thể diện càng tăng thêm”; còn nếu như sợ mất thể diện, mất uy tín, mất địa vị khi thừa nhận cái sai, cái dốt, cái kém của mình là một chứng bệnh nguy hiểm cần phải khắc phục.

Bác chỉ rõ cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, chủ trì đơn vị, chủ trì hội nghị phải “khéo” sử dụng “vũ khí” tự phê bình và phê bình. Theo Bác, “khéo” sử dụng “vũ khí” tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt Đảng có nghĩa là biết dùng nghệ thuật để quan hệ, ứng xử sao cho thấu lý, đạt tình. “Khéo” sử dụng “vũ khí” tự phê bình và phê bình còn là một phương pháp cách mạng, là một khoa học và nghệ thuật. Phương pháp và thái độ đúng đắn nhất trong tự phê bình và phê bình là xem xét sự việc một cách khách quan, toàn diện, lịch sử, cụ thể, thực tiễn và theo quan điểm phát triển, vì việc vì người, làm sao sau hội nghị, sau phê bình, bản thân mình và người nhận được phê bình đều vui vẻ, thoải mái, hăng say rèn luyện, phấn đấu, không cảm thấy “lòng nặng như đá đeo”, mặc cảm, thu mình trong vỏ ốc, tự vệ, phòng thủ, giữ mình, xa lánh mọi người.

Nghiên cứu, học tập tư tưởng Bác Hồ về tự phê bình và phê bình là “thang thuốc quý” để dưỡng tâm tính, nuôi sức, tăng lực, nâng cao ý chí, tinh thần. Đồng thời, phòng, chống, ngăn chặn, điều trị các chứng bệnh, thói hư tật xấu cản trở bước tiến của người cách mạng; nhờ đó, tự tin, vững bước trên con đường đấu tranh cách mạng, chống “giặc nội xâm” một cách hiệu quả.

Tết đến, Xuân về, suy ngẫm và thực hiện tốt lời căn dặn của Bác có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. Nhớ ơn Bác, chúng ta cần ra sức phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, biến khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc thành hiện thực trên đất nước Việt Nam yêu dấu.

                                                                             ĐĐX K6